Το προσφυγικό ζήτημα εξακολουθεί να ταλανίζει την Ελλάδα, καθώς συνεχίζονται οι αφίξεις προσφύγων με κάθε τρόπο και τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου αδυνατούν να σηκώσουν τον τεράστιο αριθμό τους. Την ίδια στιγμή, όπου οι κάτοικοι των νησιών αυτών διαμαρτύρονται για τις πολύ δύσκολες στιγμές που βιώνουν, οι ίδιοι οι πρόσφυγες αισθάνονται εγκλωβισμένοι και αποζητούν να τους επιτραπεί η είσοδος στην Κεντρική Ευρώπη ή τουλάχιστον να πάψουν να ζουν κάτω από αυτές τις τραγικές συνθήκες στα κατ' όνομα κέντρα φιλοξενίας.

Αποκορύφωμα, οι πρόσφατες συγκρούσεις με την αστυνομία στην Μυτιλήνη και τα συνθήματα για ελευθερία που φώναζαν οι πρόσφυγες, δείγμα της τραγικής κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει. Η κατάσταση αυτή έχει ανησυχήσει ολόκληρη την Ευρώπη και ζητείται επίμονα από την ελληνική κυβέρνηση να λάβει έκτακτα μέτρα.

Το πρόβλημα, όμως, δεν αναμένεται να λυθεί σύντομα, καθώς είναι ομολογουμένως περίεργες οι αντιδράσεις κατοίκων περιοχών στην ηπειρωτική Ελλάδα, που αρνούνται να δεχθούν την εγκατάσταση προσφύγων, αλλά και η κωλυσιεργία της κυβέρνησης, συν του γεγονότος της απαράδεκτης δημιουργίας πλωτών θαλάσσιων φραγμάτων για την αποτροπή της περαιτέρω εισδοχής προσφύγων, ένα επικίνδυνο από κάθε άποψη μέτρο, που παραβιάζει ευθέως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πολλές είναι οι εκκλήσεις προς την Ελλάδα για αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος.  

36.000 αιτούντες άσυλο σε κέντρα υποδοχής χωρητικότητας 5.400 ανθρώπων

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) απηύθυνε  έκκληση στην Ελλάδα να εντατικοποιήσει τις προσπάθειες, προκειμένου να αντιμετωπίσει τον εξαιρετικά ανησυχητικό υπερπληθυσμό και τις δυσχερείς συνθήκες για τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες που διαμένουν στα πέντε νησιά της Λέσβου, της Χίου, της Σάμου, της Κω και της Λέρου. Πάνω από 36.000 αιτούντες άσυλο διαμένουν αυτή τη στιγμή στα κέντρα υποδοχής των πέντε νησιών, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για 5.400 ανθρώπους.

Οι αφίξεις στην Ελλάδα αποτελούν μικρό ποσοστό σε σχέση με τον αριθμό των αφίξεων του 2015 και 2016, όταν ένα εκατομμύριο άνθρωποι έφτασαν στις ακτές της. Όμως, οι περίπου 59.000 θαλάσσιες αφίξεις το 2019, σε συνδυασμό με τις μακρόχρονες διαδικασίες ασύλου, έχουν οδηγήσει σε απότομη επιδείνωση των συνθηκών. Είναι κρίσιμης σημασίας τα μέλη της Ε.Ε. να δείξουν την αλληλεγγύη τους και να βοηθήσουν να μειωθεί η πίεση μέσω της μετεγκατάστασης αιτούντων άσυλο.

Τα κέντρα υποδοχής

Στη Σάμο 6.782 άνθρωποι μένουν στο κέντρο υποδοχής που έχει σχεδιαστεί για 660 άτομα ή σε πρόχειρα καταλύματα στα γειτονικά χωράφια πάνω στην πλαγιά. Στη Μόρια της Λέσβου βρίσκονται 18.342 άνθρωποι σε μια δομή με χωρητικότητα για 2.200, ενώ πολλοί διαμένουν στον γειτονικό ελαιώνα. Τα κέντρα υποδοχής στη Χίο, την Κω και τη Λέρο είναι επίσης υπερπλήρη. Η πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών είναι οικογένειες.

Γυναικόπαιδα εκτεθειμένα στο κρύο

Το ένα τρίτο του πληθυσμού είναι παιδιά, τα περισσότερα κάτω των 12 ετών. Χιλιάδες γυναίκες, άνδρες και παιδιά ζουν αυτή τη στιγμή σε μικρές σκηνές, εκτεθειμένοι στο κρύο και τη βροχή, με ελάχιστη ή καθόλου πρόσβαση σε θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα ή ζεστό νερό. Οι συνθήκες υγιεινής είναι επισφαλείς. Τα προβλήματα υγείας αυξάνονται.

Ασυνόδευτα παιδιά

Σχεδόν 2.000 παιδιά χωρίς γονείς ή συγγενείς στην Ελλάδα διατρέχουν κίνδυνο στα κέντρα υποδοχής στα νησιά. Πάνω από 5.300 ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονται σήμερα στην Ελλάδα και λιγότερο από το ένα τέταρτο αυτών βρίσκονται σε δομές κατάλληλες για την ηλικία τους.

Το σύστημα ασύλου στην Ελλάδα είναι υπερφορτωμένο με σχεδόν 90.000 εκκρεμείς υποθέσεις. Οι προσπάθειες της κυβέρνησης για την αναμόρφωση και επιτάχυνση της διαδικασίας ασύλου θα πρέπει παράλληλα να στοχεύουν στη διατήρηση των προτύπων και εγγυήσεων. Η πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα έχουν προσφυγικό προφίλ και είναι πιθανόν να χρήζουν διεθνούς προστασίας.

Η Υ.Α. πάντως, καλωσορίζει τη δημιουργία ενός ειδικού υπουργείου, του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, για την ενίσχυση της ικανότητας ανταπόκρισης της κυβέρνησης. Η ανακοινωθείσα ενίσχυση της δυναμικότητας της Υπηρεσίας Ασύλου και ο διπλασιασμός του προσωπικού της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) αναμένεται να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του μεγάλου αριθμού εκκρεμών υποθέσεων ασύλου.