Η παρατεταμένη πανδημία του κορωνοϊού έχει βυθίσει τις ευρωπαϊκές και όχι μόνο οικονομίες σε μεγάλη ύφεση και παράλληλα οδηγήσει εκατομμύρια εργαζόμενους σε μεγάλες περιπέτειες στην εργασία.

Αυτό που αναμένεται να ακοιλουθήσει με το πέρας της πανδημίας ενδεχομένως να μην το έχουμε ξαναζήσει, ειδικά στα εργασιακά.

Συγκεκριμένα, δικαιώματα κατοχυρωμένα από δεκαετίες αναμένεται να καταρρεύσουν ως χάρτινος πύργος, με δεδομένο βέβαια ότι ειδικά οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν θα είναι πλέον σε θέση να συντηρήσουν το εργατικό τους δυναμικό λόγω της απότομης πτώσης του τζίρου.

Για τα δικαιώματα στην εργασία αλλά και την διασφάλισή τους αναφέρθηκε πολύ πρόσφατα (Δεκέμβριος 2020) σε έγγραφό του και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο εν λόγω έγγραφο που αφορά ειδικά τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρεπή εργασία στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, επισημαίνεται, μεταξύ άλλων,  ο άμεσος κίνδυνος απώλειας μέσων βιοπορισμού, η πανδημία παρουσιάζεται ως μία κρίση πολύ χειρότερη από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-2009, το ίδιο όπως και η παιδική εργασία που φυσικά στιγματίζεται και χρειάζεται πολύς χρόνος ακόμη για την εξάλειψή της.

Ποιοι πλήττονται περισσότερο

Στο εν λόγω έγγραφο του Συμβουλίου της ΕΕ γίνεται σαφές ότι η πανδημία COVID-19 έχει επιδεινώσει την ήδη επισφαλή κατάσταση τμημάτων του εργατικού δυναμικού σε όλες τις βαθμίδες των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού. Ειδικότερα, πλήττονται οι γυναίκες, τα παιδιά και οι διακινούμενοι εργαζόμενοι, οι οποίοι υφίστανται δυσανάλογες παραβιάσεις των ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων που σχετίζονται με τις επιχειρήσεις.

Από την συνεχιζόμενη απότομη μείωση των ωρών εργασίας και τις σημαντικές απώλειες εισοδήματος από την εργασία παγκοσμίως λόγω της πανδημίας COVID-19 περίπου 1,6 δισεκατομμύρια εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομία και μόνο -δηλαδή σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού- διατρέχουν άμεσο κίνδυνο απώλειας των μέσων βιοπορισμού τους.

Ύφεση πολύ χειρότερη από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 - 2009

Η πανδημία COVID-19, αναφέρει το έγγραφο, προκάλεσε παγκόσμια ύφεση, η οποία είναι κατά πολύ χειρότερη από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση που διήρκεσε από το 2007 έως το 2009.

Οι επιχειρήσεις στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις, προκειμένου να υπερβούν την παρούσα έκτακτη οικονομική κατάσταση. Η πανδημία κατέδειξε ότι, για να υπάρξει μια αποτελεσματική και ευέλικτη διαχείριση των κρίσεων, οι εταιρείες καλό θα ήταν να έχουν μια γενική εικόνα των αλυσίδων αξίας τους, να γνωρίζουν τους προμηθευτές τους και να συνεργάζονται μαζί τους.

Η κοινωνική εταιρική σχέση πάντως, όπως επισημαίνεται, διαδραματίζει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση και το μετριασμό των επιπτώσεων της κρίσης COVID-19 και μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο εάν προστατεύονται η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις.

Παιδική εργασία: επιβράδυνση της προόδου

Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, υπογραμμίζεται στο έγγραφο, σημειώθηκαν ορισμένες βελτιώσεις στην καταπολέμηση της παιδικής εργασίας, παρόλο που οι τελευταίες εκτιμήσεις δείχνουν σημαντική επιβράδυνση της προόδου.

Εάν η παγκόσμια μείωση της παιδικής εργασίας συνεχιστεί με αυτό τον αργό ρυθμό, θα χρειαστεί σχεδόν μια ακόμη σαραντακονταετία(!!) για την εξάλειψη της παιδικής εργασίας, αντί της πενταετίας, όπως προβλέπεται στο στόχο υπ' αριθ. 8.7 του στόχου βιώσιμης ανάπτυξης 8.

Αλυσίδες εφοδιασμού

Οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού διαδραματίζουν καίριο ρόλο στις οικονομικές δραστηριότητες σε όλο τον κόσμο και στο παγκόσμιο εμπόριο. Εκατοντάδες εκατομμύρια εργαζόμενοι απασχολούνται στα δίκτυα αλυσίδας εφοδιασμού πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Τα δίκτυα αυτά αντιπροσωπεύουν το 80% του παγκόσμιου εμπορίου. Η διαχείρισή τους πρέπει να γίνεται με βιώσιμο τρόπο για την επίτευξη αξιοπρεπούς εργασίας για όλους, συμπεριλαμβανομένων δίκαιων μισθών που εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, τονίζεται στο έγγραφο.

Λίγες οι επιχειρήσεις στην ΕΕ που προστατεύουν τα εργασιακά δικαιώματα

Από την ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προκύπτει, όπως επισημαίνεται, ότι μόνο μια μειοψηφία επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναλαμβάνουν επί του παρόντος ολοκληρωμένη δέουσα επιμέλεια, η οποία λαμβάνει υπόψη όλα τα ανθρώπινα και τα εργασιακά δικαιώματα, καθώς και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και καλύπτει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας.

Αυτό μπορεί να δημιουργήσει σοβαρούς κινδύνους τόσο για τους κατόχους δικαιωμάτων, όσο και για τις επιχειρήσεις.

Οι παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην εργασία, οι κακές συνθήκες εργασίας, ιδίως η ανεπαρκής επαγγελματική ασφάλεια και υγεία, η έλλειψη δίκαιων μισθών, ο μη κανονικός ή ο υπερβολικός χρόνος εργασίας, οι διακρίσεις καθώς και η έμφυλη βία και η παρενόχληση που πλήττουν δυσανάλογα τις γυναίκες και τα κορίτσια, μεταξύ άλλων στις αλυσίδες εφοδιασμού και αξίας, πρέπει να αντιμετωπιστούν με μια παγκόσμια προσέγγιση, καταλήγει μεταξύ άλλων το έγγραφο του Συμβουλίου της ΕΕ, που προβάινει σε σοβαρές συστάσεις για την αντιμετώπιση των μεγάλων προβλημάτων που έχουν προκύψει στην εργασία.

Μελανά σημάδια για την εργασία

Αναρωτιέται λοιπόν, κανείς: εάν ένα ολόκληρο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τα εργασιακά ανθρώπινα δικαώματα και τις υφιστάμενες παραβιάσεις, τι πρέπει να κάνει άραγε, ο απλός εργαζόμενος που αναγκάζεται να σιωπά στις περικοπές του μισθού και την ευθεία καταπάτηση των συλλογικών συμβάσεων, με αφορμή αυτή την φορά την παρατεταμένη πανδημία;

Δεν ξέρω αν υπάρχει απάντηση σε αυτό, που να μπορεί να ικανοποιήσει επαρκώς τους θιγόμενους. Αυτό που ξέρω, είναι ότι έχουμε πάει πολλά χρόνια πίσω πριν από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2007 2009,  όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται και στο έγγραφο με τις διαπιστώσεις και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου.

Η συνέχεια θα δείξει το μέγεθος της καταστροφής στα εργασιακά. Και αν από αυτή την καταστροφή υπάρχει ελπίδα επιστροφής ή ολική επαναφορά στην όποια πρότερη κανονικότητα. Που και αυτή συζητιέται, με δεδομένο ότι οι περικοπές στα εργασιακά και η καταπάτηση των δικαωμάτων των εργαζομένων συνεχιζόταν με γοργούς ρυθμούς πριν από την πανδημία.