Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Πολλές φορές χρειάζεται να επιστρατεύσει κανείς όλες του τις δυνάμεις για να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις της καθημερινότητας. Άλλες φορές η ίδια η καθημερινότητα δίνει τις αφορμές για να επανακαθορίσει κάποιος τις απόψεις και γενικότερα την στάση του απέναντι στα νέα δεδομένα. Πολλές φορές παρασυρόμαστε από την τρέχουσα σαρωτική εποχή και εναρμονιζόμαστε απερίσκεπτα με τους ρυθμούς της, την ευκολία που προσφέρει, αλλά που χρειάζεται να κάνεις την βασική και κυρίαρχη οπισθοχώρηση για να συμβαδίσεις με την ταχύτητα αυτή που αξιώνει γρήγορη, αλλά πάνω απ' όλα ανάλαφρη σκέψη.

Η ταχύτητα της αντίδρασης και τα άμεσα αντανακλαστικά δεν απαιτούν ιδιαίτερη πνευματική κατάρτιση, καθώς η αντίδραση αυτή δεν προϋποθέτει γνωσιακή εμπειρία παρά μόνο ικανότητα να μπορεί κάποιος να σκεφθεί την καλύτερη λύση. Και επειδή ο χρόνος είναι χρήμα, δεν περισσεύουν ούτε συναισθηματισμοί, ούτε κωλυσιεργίες, ούτε αδυναμία χαρακτήρα. Αυτό που επιζητείται εντόνως και πληρώνεται αδρά, είναι τα γρήγορα αντανακλαστικά, αλλά πάνω απ' όλα η περίφημη αυτή γρήγορη σκέψη για το πώς μπορεί να μπουν γρήγορα λεφτά στο ταμείο. Εσύ βέβαια θα πάρεις τα λιγότερα και ας έσωσες τα αφεντικά σου. Προέχει μόνο να βρίσκεσαι σε εγρήγορση, αλλά πάνω απ' όλα σε επαγγελματική ετοιμότητα.

Με αυτά και με αυτά κυλά η ζωή σε απίστευτα γρήγορους ρυθμούς και κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί πως από την μια στιγμή στην άλλη έφτασε σε μεγάλους ηλικιακούς αριθμούς. Μέχρι να καταλάβεις δε πόσα πράγματα έχεις χάσει στο μεταξύ, από οικογένεια, σύντροφο, παιδί ή γονείς, η ζωή έχει περάσει στο φτερό και τα χρόνια μετρούν ανάποδα. Κάποτε οι σοβαροί και διορατικοί στοχαστές αναφέρονταν στην περιλάλητη αύξηση της παραγωγής και την διαφαινόμενη ταχύτητα ήδη από την δεκαετία του 60, διατυπώνοντας την εύλογη απορία του «γιατί να  αυξάνουν σώνει και καλά οι παραγωγικές δυνάμεις», γιατί να εστιάζουμε στην παρασκευή ολοένα και πιο νέων προϊόντων και σε τελική ανάλυση ποια είναι αυτή η ζωή που προσφέρεται μακράν της σκέψης και της πνευματικής δημιουργίας.

Από πολύ παλιά τέθηκαν αυτά τα ερωτήματα και διατυπώθηκαν σοβαρές ενστάσεις για την εξέλιξη της κοινωνίας που θα βασιζόταν σε τέτοιου είδους στόχευση. Ήταν δε τόσο μεγάλη η κριτική που ασκήθηκε, που θα έλεγε κανείς πως επρόκειτο μάλλον για θύελλα κοινωνικής αντίστασης. Αυτά για όλους εκείνους που σήμερα κατάλαβαν εξαίφνης πού βρίσκονται και λόγω της ανιστορικότητάς τους και επειδή με περισσή ευκολία καταγγέλλουν τα κέντρα αποφάσεων αποκαλώντας «κολασμένη» την εποχή, που βέβαια δεν είναι παρά μία μεταλλαγή και μετεξέλιξη των παλαιότερων σχεδίων που οραματίστηκαν κάποιοι ηγέτες μεταπολεμικά. Και αυτό έγινε πράξη, γιατί αμέσως μετά τον πόλεμο που αχρήστευσε τις οικονομίες και οδήγησε στην ανεργία εκατομμύρια ανθρώπους και αντιστοίχως άλλα τόσα φτηνά εργατικά χέρια.

Αυτοί όλοι οι άνθρωποι έγιναν οι ακούσιοι στυλοβάτες αυτής της τραγικής εποχής που ξεκίνησε με την λήξη του Β΄ παγκοσμίου πολέμου, καταλήγοντας στο σήμερα, όπου επικρατεί η τεχνολογική φρενίτιδα χωρίς το παραμικρό ουσιαστικό ενδιαφέρον για τις επιστήμες, αλλά πάνω απ' όλα για αυτό που αποκαλείται ζωή.

Τα χρόνια φεύγουν και μαζί τους παίρνουν την δημιουργικότητα και το πνεύμα επειδή οι ίδιοι οι άνθρωποι αποφάσισαν πως πρέπει να υποταχθούν πλήρως σε αυτό τον ρητό αυτοματισμό. Αποτέλεσμα αυτών να μην μπορεί κανείς ελλείψει διαθέσιμου χρόνου να σκεφθεί πού βαδίζει, και σαφώς να μην αντιλαμβάνεται πού τον οδηγούν όλα αυτά.

Στο τέλος μένει μόνο η απορία πώς πέρασαν όλα αυτά τα χρόνια και με ποιο τρόπο. Αυτό που επικάθεται ως ίζημα μίας ανούσιας αλλά πάνω απ' όλα εμπορευματοποιημένης ζωής, που τόσο επικρίθηκε μεταπολεμικά, αλλά ποτέ δεν σταμάτησε να οδηγεί τους ανθρώπους προς το οριστικό αδιέξοδο. Και για να μην παρεξηγηθώ από τους αγαπώντες τούτο τον κόσμο, το αδιέξοδο αυτό έχει να κάνει με τον διασυρμό της σκέψης και του παγώματος του πνεύματος. Απλά για να μην προλαβαίνει κανείς να σκεφθεί πού οδεύει, αλλά πάνω απ' όλα για πότε πέρασαν τα χρόνια χωρίς ουσιαστικά να κάνει τίποτε. Γι' αυτό και λίγο πριν το τέλος οι περισσότεροι δεν θυμούνται τι ακριβώς πρέσβευαν σε τούτη τη ζωή.