Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ ξεκίνησε την εφαρμογή των προεκλογικών του υποσχέσεων, πέρα από τις νέες εξαγγελίες που αφορούν τις νέες αμερικανικές πλανητικές προοπτικές σε ότι αφορά τις γεωπολιτικές σφαίρες επιρροής.
Μία από αυτές τις θορυβώδεις αποφάσεις είναι αυτή που αφορά την έξοδο των ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα τεθεί σε ισχύ και  έχει προσδιοριστεί στις 22 Ιανουαρίου 2026.
Ένας Τραμπ που αποφάσισε με αυτό τον τρόπο, υλοποιώντας στην πράξη προηγούμενες υποσχέσεις που έδωσε και κατά την διάρκεια της πανδημίας COVID, μη δεχόμενος την επικινδυνότητα του ιού και υιοθετώντας ακραίες συνωμοσιολογίες για τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού, προαναγγέλλει την ανατολή μιας νέας πολιτικής βαθιά συντηρητικής με ακροδεξιό πρόσημο και με βαθιά αντι-επιστημονική βάση.
Οι παρενέργειες από την σύντομη αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ δημιουργούν ήδη εσωτερικούς τριγμούς στον Οργανισμό και ανοίγουν τον δρόμο για περίπλοκες πρακτικές που αναμένεται να οδηγήσουν σε μεγαλύτερες κρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, ειδικά σε ότι αφορά την αντιμετώπιση υγειονομικών κρίσεων.
Η απόφαση αυτή είναι πέρα απ' όλα τα άλλα σκληρή, απάνθρωπη και αδίστακτη. Τα δε ερωτήματα μετά την επικείμενη αποχώρηση ποικίλουν.
Πάγωμα προσλήψεων, απαγορεύσεις ταξιδιών και νέες συμβάσεις προμηθειών - συνεδρίαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΠΟΥ είναι από τις πρώτες επιπτώσεις μετά την απόφαση του Αμερικανού προέδρου.
Αν και το μεγάλο δράμα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) δεν περιλαμβάνεται στην ημερήσια διάταξη της συνεδρίασης του Εκτελεστικού Συμβουλίου, οι τρέχουσες εξελίξεις μετά την αιφνίδια, αλλά όχι μη αναμενόμενη απόφαση Τραμπ για αποχώρηση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ είναι στα χείλη όλων: τι θα γίνει ο παγκόσμιος Οργανισμός χωρίς τις ΗΠΑ, τον μεγαλύτερο χρηματοδότη; Οι ΗΠΑ καλύπτουν σήμερα περίπου το ένα πέμπτο του προϋπολογισμού.
Ο επικεφαλής του ΠΟΥ Tedros Adhanom Ghebreyesus έχει πλέον επιβάλει πάγωμα των προσλήψεων, έχει απαγορεύσει στο προσωπικό των περίπου 8.000 υπαλλήλων να ταξιδεύουν όταν δεν είναι απόλυτα αναγκαίο και έχει επαναδιαπραγματευτεί τις συμβάσεις προμηθειών, όπως δήλωσε στη Γενεύη. Ο ΠΟΥ ελπίζει σε μείωση των τιμών. Η αποχώρηση των ΗΠΑ θα τεθεί σε ισχύ στις 22 Ιανουαρίου 2026.
Τι αφορά το Εκτελεστικό Συμβούλιο
Επισήμως, τα 34 από τα 194 κράτη μέλη που εκπροσωπούνται στο Συμβούλιο συζητούν πώς θα αντιμετωπιστούν ασθένειες όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ή ο διαβήτης και μια στρατηγική για την κλιματική αλλαγή και την υγεία, τους πολέμους και τις συγκρούσεις. Το Συμβούλιο αποφασίζει για οτιδήποτε σημαντικό εκτός των ετήσιων συνεδριάσεων του ΠΟΥ.
Ωστόσο, κάθε πρόγραμμα εγείρει το ερώτημα: από πού θα βρεθούν τα χρήματα χωρίς τις συνεισφορές των ΗΠΑ;
Η Επιτροπή Προϋπολογισμού του Συμβουλίου προτείνει ωστόσο, να διατηρηθούν σταθερές οι βασικές δαπάνες του ΠΟΥ - προφανώς με την ελπίδα ότι τα χρήματα θα βρεθούν από άλλες πηγές.
Αυτό θα είναι 4,9 δισεκατομμύρια δολάρια (4,8 δισεκατομμύρια ευρώ) για το 2026/27, συν τις δαπάνες για επιχειρήσεις έκτακτης ανάγκης, κρίσεις και ειδικά προγράμματα όπως η εξάλειψη της πολιομυελίτιδας παγκοσμίως.
Πόσο εξαρτημένος είναι ο ΠΟΥ από τις ΗΠΑ
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αντιπροσώπευε το 18% του προϋπολογισμού του ΠΟΥ πέρυσι. Σύμφωνα με ανάλυση του ΠΟΥ, χρηματοδότησε το 75% του προγράμματος για τον HIV και την ηπατίτιδα το 2024, το 61% για τη φυματίωση και το 29% για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας στις φτωχότερες χώρες σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.
Τα χρήματα θα μπορούσαν ήδη να είναι λίγα φέτος: Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κανείς δεν γνωρίζει αν οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να καταβάλλουν την υποχρεωτική συνεισφορά τους για τον τρέχοντα διετή προϋπολογισμό του 2024/25.
Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, τα 264 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ δεν είχαν ακόμη μεταφερθεί. Οι προοπτικές δεν είναι ρόδινες, καθώς ο Τραμπ δεν έχει καλή γνώμη για τον ΠΟΥ. Αυτό χρονολογείται από την πρώτη του θητεία, όταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού δυσφήμισε τον ΠΟΥ ως κινεζική μαριονέτα.
Ο ΠΟΥ βολιδοσκοπεί τώρα ποιος θα μπορούσε να αντικαταστήσει τα εκατομμύρια που λείπουν από τις ΗΠΑ.
Το 2021, η Γερμανία μπήκε στη θέση του, όταν ο Τραμπ μείωσε δραστικά τη χρηματοδότηση του ΠΟΥ κατά την πρώτη του θητεία.
Η Γερμανία έγινε ο μεγαλύτερος αιμοδότης με σημαντικές εθελοντικές συνεισφορές κατά τη διετή δημοσιονομική περίοδο 2020/21.
Το 2024, το μερίδιο της Γερμανίας στον προϋπολογισμό ήταν περίπου 6%.