Συνέντευξη στη Μαριάνθη Βάμβουρα

Για δεύτερη φορά στην πόλη μας η συγγραφέας Πηνελόπη Κουρτζή, με αφορμή την παρουσίαση του νέου της μυθιστορήματος «Δεκατρία μπαλώματα». Πριν κλείσει χρόνος, η πολλά υποσχόμενη και γνωστή συγγραφέας από το επιτυχημένο βιβλίο της «Κουμκουάτ, εκεί όπου ρίζωσε η αγάπη» Π. Κουρτζή, παρουσιάζει απόψε στις 18.30, το νέο της βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» μετά από πρόσκληση του βιβλιοπωλείου Χατζηδανιήλ.

Για το νέο μυθιστόρημα, θα μιλήσουν πέρα από τη συγγραφέα, ο Γενικός Γραμματέας Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Γιαννέλλης - Θεοδοσιάδης και η δημοσιογράφος Ανθή Παζιάνου. Η παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στο «Πανελλήνιον», Π. Κουντουριώτου 17.

«Μικρή μου, να θυμάσαι πάντα το μπάλωμα όταν γίνεται δεν ξεγίνεται. Κοίτα, όμως, σαν καινούργιο δείχνει. Το μπάλωμα είναι τέχνη».

«Και τι ακριβώς σημαίνει μπάλωμα; Και γιατί να μην αγοράσεις καινούργιο; Αφού έχετε τόσους παράδες», απορούσε η Νόρα.

«Μπάλωμα είναι η επιδιόρθωση ενός πράγματος που χάλασε, αλλά δε θες να το αποχωριστείς ή δε γίνεται να το αποχωριστείς. Το μπάλωμα είναι τέχνη, μικρή μου. Είναι χάρισμα να μπορείς να αλλάζεις κάτι που είναι πια παλιό ή ελαττωματικό και να το φτιάχνεις πάλι ώστε να σου αρέσει».

Η υπόθεση του βιβλίου μιλά για τη Νόρα, βαφτισμένη Ελεονώρα, νόθα κόρη του Μιχαήλου Χιωτέλλη, που μαθαίνει την τέχνη του μπαλώματος στο σπίτι του πατέρα της, στη Μυτιλήνη, γύρω στα μέσα του 1800. Η ίδια, όμως, δεν μπαλώνει τα ρούχα της μπαλώνει τα θλιβερά της ζωής της, ξεκινώντας από το όνομά της. Μόνο, όμως, το όνομα, γιατί ως νόθα επίθετο δεν έχει. Το ταλέντο της αυτό τη βοηθά να επιζήσει από τα δεινά που πλήττουν το νησί και φέρουν τα πάνω κάτω στη ζωή της, να αντιμετωπίσει τους ανθρώπους που την πληγώνουν, με πρώτο τον αδελφό της, να δοθεί στον έρωτα χωρίς να υπολογίσει τους ηθικούς κανόνες και τελικά να αποκτήσει αυτό που πάντα επιθυμούσε: μια ταυτότητα. Κάθε μπάλωμα, όμως, έχει ένα αντίτιμο. Και η Νόρα τα πληρώνει όλα και τα δεκατρία μπαλώματα. Γιατί τόσα χρειάστηκε να κάνει.

Έτσι όπως φυλλομετρούμε τις σελίδες του βιβλίου, βλέπουμε μπροστά μας τη Μυτιλήνη, τη Μόρια, την Ερεσό στα χρόνια του 1800 σε μια διάσταση κοινωνική, αφού η συγγραφέας καταπιάνεται ένα πολύ ευαίσθητο θέμα που αφορά στο «νόθο» και ειδικά στη θέση της γυναίκας χωρίς επίθετο εκείνα τα χρόνια. Το θέμα «νόθο παιδί», παρόλο που από μόνο του είναι οξύ και έντονο σε συναισθηματισμό και βιώματα, μέσα από το βιβλίο αντιμετωπίζεται ψύχραιμα, με ήρεμη και παραστατική γραφή που ζωντανεύει τους χαρακτήρες και τη νοοτροπία της εποχής χωρίς εξάρσεις. Σίγουρα ο αναγνώστης δυσκολεύεται να το αποχωριστεί προτού ολοκληρώσει την ανάγνωσή του, καθώς ξετυλίγεται η μυθιστορηματική πλοκή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον. «Δεκατρία μπαλώματα» λοιπόν, ως τίτλος, από μόνος του συμβολικός, αινιγματικός, έτσι που να παρακινεί τον αναγνώστη σε μια βαθύτερη διερεύνηση αυτού του συμβολισμού και των νοημάτων μηνυμάτων που στέλνει η συγγραφέας.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα

Η Πηνελόπη Κουρτζή γεννήθηκε στην Άρτα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Βιοτεχνολογία και εργάστηκε επί σειρά ετών στον ιδιωτικό τομέα. Σήμερα δραστηριοποιείται στον επιχειρηματικό χώρο και παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή, την μεγάλη αγάπη της. Έχει ταξιδέψει αρκετά, μιλά τέσσερις γλώσσες και ερασιτεχνικά ασχολείται με το αργεντίνικο τάνγκο. Είναι παντρεμένη και έχει έναν γιο. Έχει διακριθεί σε διαγωνισμούς ποίησης και έχει γράψει θεατρικά έργα. Από τις Εκδόσεις «Ψυχογιός», κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά της Κουμκουάτ εκεί όπου ρίζωσε η αγάπη και Δεκατρία μπαλώματα.

Με αφορμή την σημερινή παρουσίαση, η συγγραφέας μίλησε εκ βαθέων, αποκαλύπτοντας το νου και την καρδιά της, σε μια συνέντευξη για τους φίλους αναγνώστες του «Δημοκράτη». Ας την ακολουθήσουμε...

-Κυρία Κουρτζή, αφού ευχηθώ εκ των προτέρων να είναι καλοτάξιδο το νέο σας μυθιστόρημα «Δεκατρία μπαλώματα», θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας από τον τίτλο του βιβλίου. Δεκατρία τα μπαλώματα... Τυχαίο το πλήθος των μπαλωμάτων;

Καθόλου τυχαίο! Ήταν ακριβώς ο αριθμός κάποιων πραγματικών μπαλωμάτων από εκείνη την εποχή, που είχαν ξεμείνει στο πατρικό του συζύγου μου και τα βρήκαν κατά τύχη! Έτσι όταν τα είδα, αμέσως είχα στο μυαλό μου τον τίτλο!

-Τι ήταν αυτό που έριξε το βότσαλο στη λίμνη του μυαλού σας, ώστε να ξεκινήσετε τη συγγραφή αυτού του μυθιστορήματος;

Κατ' αρχάς ο τίτλος και τα μπαλώματα που βρήκαμε! Ταυτόχρονα, όμως, υπήρχαν και ιστορίες στο μυαλό μου που έψαχνα τρόπο να τις συνδέσω, ώστε να  δημιουργήσω τη μυθοπλασία που ήθελα!

-«Μπάλωμα». Η λέξη προσδιορίζει ενέργεια και αποτέλεσμα. Πότε επιλέγει κανείς να μπαλώσει, να επιδιορθώσει και γιατί; Αξίζει τον κόπο με άλλα λόγια;

Ξεκινώντας, να πω πως κατά τη γνώμη μου αξίζει τον κόπο! Και αυτό το ανακάλυψα κυρίως και εγώ μέσα από το βιβλίο από την ηρωίδα μου, που χρησιμοποιώντας τα μπαλώματα, μπόρεσε να πετύχει τα πράγματα που υμνούσε στη ζωή της. Το μπάλωμα, όπως πολύ σωστά είπατε, προσδιορίζει ενέργεια και χρειάζεται και ενέργεια, καμιά φορά και περισσότερη από όση χρειάζεται για μια καινούργια αρχή. Όμως, υπάρχουν στιγμές και φορές που αξίζει να δώσει κανείς μία δεύτερη ευκαιρία και να μην αποχωριστεί κάτι παλαιό. Και επίσης, υπάρχουν καταστάσεις που μπορούν να βαδίσουν πιο καλά αν τις μπαλώσεις και όχι αν τις αλλάξεις και έτσι δεν θα χρειαστεί να αποχωριστείς πρόσωπα και καταστάσεις με τις οποίες έχεις δεθεί συναισθηματικά και στις οποίες έχεις επενδύσει.

-Μέσα από την ηρωίδα Νόρα, προσεγγίζετε ένα κοινωνικό θέμα, το νόθο παιδί, στα μέσα του 1800. Πόση οξύτητα κοινωνική μπορεί να προκαλεί αυτή η λέξη τη συγκεκριμένη εποχή;

Ήταν μια κατάσταση τότε αρκετά διαδεδομένη, είτε γινόταν γνωστή, είτε όχι και σίγουρα δεν υπήρχε η ανοχή που υπάρχει τώρα και παρόλο που τελικά η νοθογένεια είναι μια κατάσταση που απαιτεί κοινωνική μέριμνα, αυτά χρόνια δεν υπήρχε κάτι τέτοιο. Παράλληλα, μην ξεχνάμε πως οι τότε κοινωνίες λόγω των δυσκολιών μετακίνησης, δεν ήταν τόσο ετερογενείς και έτσι οι περισσότεροι άνθρωποι μεγάλωναν και δραστηριοποιούνταν στον τόπο που γεννιόταν. Αυτό από μόνο του ήταν αρκετό για να δημιουργήσει εμπόδια σε παιδιά που ερχόταν στη ζωή εκτός γάμου και να τους στερήσει την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων που μπορεί να είχαν. Ευτυχώς, συνήθως οι άνθρωποι από τέτοια ελλειμματικά περιβάλλοντα, στην προσπάθεια να προσδιοριστούν, έκαναν προσωπικές επαναστάσεις και με εκκεντρικές συμπεριφορές όπως η ηρωίδα μου, έβαζαν ένα λιθαράκι στον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας.

-Κατά πόσο μια λέξη στην περίπτωσή μας «νόθο»- μπορεί να αποτελέσει ύβρη και να στοχοποιήσει ένα πρόσωπο εφ' όρου ζωής;

Δεν λένε καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα; Δυστυχώς, οι κοινωνίες τότε αλλά και τώρα -κακά τα ψέματα- κάνουν πραγματικότητα αυτό το ρητό. Όσο προοδευτική και αν είναι μια κοινωνία, όσο συγκαταβατικοί και ανοιχτόμυαλοι και να είναι οι άνθρωποί της, στο σύνολό τους μπορεί να αντιδράσουν σε έναν προσδιορισμό ενός ανθρώπου που τον βγάζει εκτός του αντιπροσωπευτικού δείγματος πληθυσμού. Προφανώς, αυτό είναι σφάλμα, ειδικά όταν ένας άνθρωπος χαρακτηρίζεται άθελά του, όμως από την άλλη, αν έπαυε να μας νοιάζει η κοινωνική μας εικόνα εξ ολοκλήρου θα χανόταν το μέτρο στις πράξεις μας και αυτό θα είχε σοβαρό αντίκτυπο. Προσωπικά πιστεύω πως πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ του κοινωνικού συνόλου και του ενός ανθρώπου στο πώς επιτρέπουν να προσδιορίζονται και να προσδιορίζουν.

-Τι μερίδιο έχει η έρευνα στη διαδικασία συγγραφής κάθε σας βιβλίου;

Ίσως το πιο μεγάλο. Κάποιες φορές διαρκεί πολύ περισσότερο από τη συγγραφή, κάποιες φορές αρχίζει και χρόνια πριν το βιβλίο. Δεν είναι μόνο η έρευνα όσον αφορά στη βιβλιογραφία και την ιστορία του κάθε τόπου για τον οποίο γράφω ή της εκάστοτε κατάστασης, αλλά είναι και ο χρόνος για να κατασταλάξουν οι γνώσεις μέσα μου και να γεννήσουν κατ' αρχάς απορίες που θα πρέπει να απαντηθούν και στη συνέχεια συμπεράσματα, σκέψεις και συνειρμούς.

-Το διάστημα που συγγράφετε, διαβάζετε παράλληλα άλλα βιβλία;

Ναι, διαβάζω  συνεχόμενα, είτε γράφω, είτε όχι. Αυτό που συμβαίνει όταν γράφω, είναι ότι επιλέγω πιο πολύ συναφή με την εποχή για την οποία γράφω ή βιβλία που χρησιμοποιώ για βιβλιογραφία. Επίσης, όταν γράφω αλλάζει και η μουσική που ακούω, καθώς επιλέγω ακούσματα της εποχής στην οποία αναφέρομαι γιατί με βοηθά να ταξιδεύω εκεί. Και βέβαια, οι στίχοι και η ποίηση της κάθε εποχής, είναι πολύ σημαντικό κομμάτι λαογραφίας και βιβλιογραφίας, για να κατανοήσει κανείς την κάθε κοινωνία και την κάθε περίοδο.

-Το «Κουμκουάτ» στο γενέθλιο τόπο την Άρτα, τα «δεκατρία μπαλώματα» στη Μυτιλήνη, τη Μόρια, την Ερεσό. Πόσο επηρεάζει τη γραφή σας ένας τόπος- δεσμός, ένας αγαπημένος τόπος;

Πάρα πολύ! Δεν είναι τυχαίο όπως καταλαβαίνετε, σε καμία περίπτωση παρόλο που και τα δυο βιβλία διαδραματίζονται κάποιες στιγμές και σε τόπους με τους οποίους δεν έχω στενούς δεσμούς. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν με εμπνέουν και άλλοι τόποι. Άλλωστε, έχω στο μυαλό μου ιστορίες που θέλω να γράφω και εκτυλίσσονται αλλού. Όμως, πριν εξερευνήσεις τον τόπο σου τον ίδιο που σε φορτίζει συναισθηματικά και τον εξυμνήσεις, πόσο εύκολα θα πας αλλού; Δεν ξέρω γενικά, εμένα πάντως, κάπως έτσι λειτουργεί η καρδιά μου! Και φανταστείτε πως νιώθω ότι δεν έχω τελειώσει! Γρήγορα, πρώτα ο Θεός θα ξαναγράψω και για αυτά τα δυο μέρη, που άλλωστε έχουν την ευλογία να έχουν ακόμα πολλές ανείπωτες ιστορίες!

-Την ώρα που γράφετε και είναι σε εξέλιξη η μυθιστορηματική σας πλοκή, τι θέση έχει ο αναγνώστης στη σκέψη σας;

Μεγάλη. Αν δεν υπάρχει αναγνώστης, δεν υπάρχει συγγραφέας άλλωστε. Ο σεβασμός στον αναγνώστη και η ανάγκη του να διαβάσει, είναι αυτό που συνήθως βάζει τις σκέψεις μου σε σειρά, αλλά και το κριτήριο με το οποίο διορθώνω τα κείμενά μου!

-Σας έχει συμβεί να παθιαστείτε με κάποιον από τους ήρωές σας;

Συνέχεια μου συμβαίνει αυτό, ιδιαίτερα επειδή κάποια στιγμή ζωντανεύουν και με πάνε από μόνοι τους, οπότε νιώθω σαν να τους γνωρίζω και εγώ από την αρχή και να τους παρατηρώ!

-Το πέρασμα του χρόνου εξομαλύνει καταστάσεις, αμβλύνει τα πάθη;

Πιστεύω πως ναι! Είναι άλλωστε, στη φύση του ανθρώπου να ξεθωριάζει κάπως οποιαδήποτε ανάμνηση και μαζί της και το φορτίο συναισθημάτων που έχει δημιουργήσει. Αυτό είναι και κομμάτι της εξέλιξης εν μέρει γιατί είναι ο τρόπος να γυρίζουμε στο παρελθόν και με ψυχραιμία να σκεφτόμαστε ξανά τις καταστάσεις.

-Θα θέλατε να μας αποκαλύψετε τι θέση έχει πλέον η συγγραφή στη ζωή σας;

Έχει κυρίαρχη τόσο πρακτικά, όσο και συναισθηματικά! Επειδή ταυτόχρονα η εταιρεία μου έχει σχετικές με το είδος της συγγραφής υπηρεσίες, αλλά επειδή γράφω και θεατρικά έργα, είμαι εξ ολοκλήρου μέσα σε αυτόν τον τρόπο ζωής πια!!

-Επιλέγω στην δέκατη τρίτη ερώτηση να ολοκληρώσω αυτή τη συνέντευξη, αφού τόσα είναι και τα μπαλώματα. Δεν έχει κλείσει χρόνος από την τελευταία μας συζήτηση συνέντευξη. Αυτό με κάνει να θέλω να σας ρωτήσω: Είναι ήδη η πένα στο χέρι σας για το επόμενο μυθιστόρημά σας;

Ναι, είναι ήδη σε καλό στάδιο, έχω αρχίσει να το δουλεύω από το καλοκαίρι και το μόνο που θα πω, είναι πως πιθανόν να υπάρχουν πρόσωπα από τα δεκατρία μπαλώματα μέσα και σε αυτό το βιβλίο, έστω και για λίγο...

Η συνέχεια λοιπόν, στο «Πανελλήνιον» για περισσότερα ενδιαφέροντα σχετικά με το βιβλίο και την υπόθεσή του, αλλά και για μια γνωριμία και συνάντηση με την αγαπητή συγγραφέα Π. Κουρτζή.

                                                                         vamvouramar@gmail.com