Διαβάζω ποικίλες αναλύσεις για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Ένθα υποστηρίζεται ότι την χούντα δεν την έριξε το Πολυτεχνείο. Κατέρρευσε μόνη της, ως αποτέλεσμα της προδοσίας της Κύπρου, που άνοιξε την πόρτα στον Αττίλα. Είναι αλήθεια. Αλλά είναι μισή αλήθεια.

Έζησα τα γεγονότα όχι μόνον ως δημοσιογράφος, αλλά ως ένας από τους χιλιάδες ανθρώπους που διαδήλωναν τότε έξω από το Πολυτεχνείο. Και μου είχε κάνει εντύπωση το ότι ο κόσμος πλήθαινε από ώρα σε ώρα, παρά το γεγονός ότι η τότε επίσημη ηγεσία των διαφόρων σχηματισμών της Αριστεράς, είχε σπεύσει, την πρώτη ημέρα, να πάρει αποστάσεις. Δεν ξεχνώ ότι από κάποιους από τους τότε ηγέτες (Δρακόπουλο, Κύρκο, Ηλιού κ.ά.) εμπορεύθηκε, ελαφρά τη καρδία, η εκτίμηση ότι επρόκειτο περί «προβοκάτσιας».

Το επιχείρημά τους ήταν ότι με την εξέγερση αυτή υπήρχε κίνδυνος να ανακοπεί η «πολιτικοποίηση» της δικτατορίας και ο σταδιακός «εκδημοκρατισμός» του καθεστώτος, που υποσχόταν ο Παπαδόπουλος, με πρώτο βήμα τον διορισμό «πολιτικής κυβέρνησης» υπό τον Μαρκεζίνη. Μιας εξέλιξης που βρήκε θετικό έδαφος στις εκτιμήσεις των προαναφερθέντων, όπως και πολιτών της Δεξιάς, που είχαν ήδη καταστεί «συνομιλητές» της χούντας (Αβέρωφ, Βαρβιτσιώτης κ.ά.). Αλλά την απέρριπταν οι εξόριστοι ηγέτες: Καραμανλής, Παπανδρέου, Μητσοτάκης. Όπως και ο ενδημών Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που κατέβηκε και ο ίδιος στο Πολυτεχνείο, φορτωμένος με προμήθειες.

Αυτές οι εκτιμήσεις πήγαν περίπατο και τα κόμματα αναγκάσθηκαν να υιοθετήσουν την εξέγερση, όταν είδαν πως το ποτάμι φούσκωνε από ώρα σε ώρα. Καμία περισπούδαστη ανάλυση περί «προβοκάτσιας» δεν έπιανε τόπο στην ψυχή των μαθητριών με τις μπλε ποδιές του γυμνασίου, που τις έβλεπα να αντιμετωπίζουν «στα ίσα» τις επιθέσεις των αστυνομικών, στα Χαυτεία, χρησιμοποιώντας ως «όπλα» τους τις καρέκλες από καφενεία της περιοχής.

Ναι, μπορεί να μην έριξε άμεσα την χούντα το Πολυτεχνείο. Να χρησιμοποιήθηκε ως αφορμή για την επιβολή μιας δεύτερης, ακόμη αγριότερης χούντας, του Ιωαννίδη. Αλλά έθεσε τέρμα στο καθεστώς παθητικής αποδοχής. Και είχε επιτύχει την διέγερση της διεθνούς κοινής γνώμης, υπέρ του αγώνα για την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το Πολυτεχνείο, μαζί με τον ηρωισμό του Αλέκου Παναγούλη και την διεθνή απήχηση του Μίκη Θεοδωράκη και της Μελίνας Μερκούρη, έδειξαν στον κόσμο όλο ότι υπήρχε πράγματι αντίσταση στην Ελλάδα. Ότι δεν είμαστε ένας λαός υποταγμένων κακομοίρηδων.

Γ.Π. ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ

giorgis@massavetas.gr