Αποχαιρετώ τον χρόνο που πέρασε με ανάμεικτα αισθήματα. Κυρίως επειδή σημαδεύθηκε, πράγμα αναμενόμενο για την ηλικία μου, από μεγάλες απώλειες. Όπως του πολύτιμου φίλου μου Γιώργου Τσοκάνη. Ενός ανθρώπου που η φυσική του ευγένεια, η πραότητα, η μετριοπάθεια, αλλά και η αμετακίνητη συνέπεια στις αρχές του, με έκαναν να αισθάνομαι ότι μου λείπει κάθε μέρα. Και θα μου λείπει όσο ζω ακόμη. Αλλά, κάποια στιγμή μαθαίνεις κάτι, που φέρνει τα πάνω κάτω. Οπότε η δική σου στενοχώρια τείνει να σου φαίνεται τελείως ασήμαντη.

Το να χάνουμε γονείς, ή και φίλους, είτε λίγο μεγαλύτερους από μας, είτε ομηλίκους μας, είναι μέσα στα όρια του φυσικού. Και είναι κάτι που μπορούμε να το διαχειριστούμε. Το αφύσικο, το παράλογο, το μη ευκόλως διαχειρίσιμο, είναι όταν ο γονιός κηδεύει το παιδί του, αντί το παιδί να κλείνει τα μάτια του γονιού. Μπροστά σε αυτό το αφύσικο, χάνω τα λόγια μου. Ενώ θα ήθελα να πω κάτι, συνήθως δεν μου βγαίνει λέξη. Είτε, ακόμη χειρότερο, μέσα στην αμηχανία μου, εκστομίζω καμία κοτσάνα. Όπως όταν βρέθηκα στο νεκροτομείο, πρωτομαγιά του 1976, μπροστά στην γυμνή σορό του Αλέξανδρου Παναγούλη, ενώπιος ενωπίω με την μητέρα του Αθηνά. Και δεν βγήκε τίποτε άλλο από το στόμα μου παρά ένα αμήχανο «πώς είσθε;». Για να πάρω την απάντηση: «Καλά είμαι, δεν το βλέπεις;».

Έκτοτε αποφεύγω επιμελώς να βρεθώ σε παρόμοια θέση. Και αυτός ήταν ο λόγος που δεν πήγα στην κηδεία της φίλης και συναδέλφου Ρίκας Βαγιάννη. Γιατί δεν άντεχα να δω τους γονείς της, τον Γιάννη και την Βαρβάρα Διακογιάννη, από φόβο μην πω και πάλι καμία χαζομάρα. Τώρα ξαναβρίσκομαι σε παρόμοια θέση, καθώς πληροφορούμαι ότι η εκδότρια μιας από τις εφημερίδες που συνεργάζομαι, η κ. Βασιλική Ζέρβα, της «Τοπικής Φωνής» της Πρέβεζας, έχασε τον γιό της. Βιώνει ακριβώς αυτό το αφύσικο. Που προκαλεί τον πλέον αβάστακτο πόνο.

Να τηλεφωνήσω, να της πω τι; «Πώς είσθε;». Απλώς θα πω, πρωτίστως προς εαυτόν, αλλά και προς όλους τους άλλους, πόσο τυχεροί είμαστε και δεν το εκτιμούμε, επειδή δεν βρισκόμαστε στην θέση της. Να είναι γερά τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Να ζήσουν το φυσικό και λογικό. Να μας ξεπροβοδίζουν εκείνα στο τελευταίο μας ταξίδι.

Καλή χρονιά.

Γ.Π. ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ

giorgis@massavetas.gr