Το κράτος δικαίου στην Ευρώπη έχει αμφισβητηθεί επανειλημμένως από τους ίδιους τους ευρωπαίους πολίτες. Πολλές φορές, αρκετά κράτη της ΕΕ έχουν παραβεί με ενέργειές τους, είτε αυτές που αφορούν την ρατσιστική αντιμετώπιση χιλιάδων μεταναστών, είτε την παράβαση των κείμενων εθνικών αλλά και κοινοτικών νομοθεσιών, ενώ δεν είναι και λίγες οι φορές όπου έχουν επιβληθεί πρόστιμα από την Κομισιόν για την μη ενσωμάτωση στις εθνικές νομοθεσίες κοινοτικών οδηγιών σε διάφορους τομείς όπως το περιβάλλον, η οικονομία ή η ενέργεια.

Αυτή η καταβαράθρωση του κράτους δικαίου, του κοινωνικού κράτους που συνδυάζεται και με τις περικοπές από τις εθνικές κυβερνήσεις επιδομάτων ανεργίας και πρόνοιας, δημιουργεί ένα κακό προηγούμενο που δεν διορθώνεται εύκολα από τις ίδιες αυτές κυβερνήσεις που προκαλούν με τις πολιτικές τους διαφόρων ειδών κοινωνικές αδικίες.

Και δεν θα πρέπει να ξεγελιόμαστε σε αυτό το σημείο από την τεχνητή ευημερία που υπάρχει στις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, ούτε από την καλύτερη οικονομική κατάσταση των πολιτών τους.

Το κράτος δικαίου εν ολίγοις στην Ευρώπη έχει υποστεί σοβαρές παραβιάσεις από την μη τήρηση των κείμενων νομοθεσιών, από την διαφθορά και από την κατάργηση, όπως προανέφερα, κυρίαρχων κοινωνικών προνομίων. Η ενίσχυση λοιπόν, του κράτους δικαίου δείχνει να είναι μονόδρομος.  

Με βάση τα διδάγματα που αντλήθηκαν από το 2014 και τις λεπτομερείς διαβουλεύσεις από τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, η Κομισιόν αποφάσισε πριν από λίγες ημέρες μια σειρά μέτρων για την περαιτέρω ενίσχυση του κράτους δικαίου στην Ευρώπη.

Την τελευταία πενταετία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κλήθηκε να εξετάσει μια σειρά προκλήσεων για το κράτος δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ευρωπαϊκό εγχείρημα στηρίζεται στον διαρκή σεβασμό του κράτους δικαίου.

Αποτελεί προϋπόθεση για να απολαμβάνουν οι πολίτες τα δικαιώματά τους βάσει του δικαίου της ΕΕ και για την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών - μελών. Σύμφωνα με έρευνα κοινής γνώμης του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες, πάνω από το 80% των πολιτών αποδίδει μεγάλη σημασία στον σεβασμό του κράτους δικαίου και θεωρεί ότι πρέπει να βελτιωθεί. Το 89% των πολιτών υποστηρίζει την ανάγκη να τηρείται το κράτος δικαίου σε όλα τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ.

Κράτος δικαίου: μια κοινή αξία για τους Ευρωπαίους

Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα της έρευνας κοινής γνώμης του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκαν πριν από λίγες ημέρες, δείχνουν ότι οι πολίτες αποδίδουν μεγάλη σημασία στον σεβασμό του κράτους δικαίου καθώς:

-Περισσότεροι από 8 στους 10 πολίτες δηλώνουν ότι είναι σημαντική για αυτούς η αποτελεσματική δικαστική προστασία από ανεξάρτητα δικαστήρια, η ισότητα ενώπιον του νόμου, καθώς και η ορθή διερεύνηση και δίωξη των υποθέσεων διαφθοράς·

-Περισσότεροι από 8 στους 10 πολίτες δηλώνουν ότι το κράτος δικαίου πρέπει να τηρείται σε όλα τα άλλα κράτη μέλη·

-Πάνω από το 80% των πολιτών της ΕΕ δηλώνει ότι είναι υπέρ του να γίνουν βελτιώσεις σε βασικές αρχές του κράτους δικαίου.

-Η πλειονότητα των πολιτών (56%) δεν αισθάνεται επαρκώς ενημερωμένη για την κατάσταση του κράτους δικαίου.

Η έρευνα του Ευρωβαρόμετρου καταδεικνύει επίσης, την ισχυρή στήριξη του ρόλου των μέσων ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών ως προς τη λογοδοσία όσων βρίσκονται στην εξουσία, με περισσότερους από 8 στους 10 πολίτες να θεωρούν σημαντική τη δυνατότητα των μέσων ενημέρωσης και της κοινωνίας των πολιτών να λειτουργούν ελεύθερα και να ασκούν κριτική χωρίς κίνδυνο ή εκφοβισμό.

Όλα αυτά λοιπόν, προβλημάτισαν την Κομισιόν που αποφάσισε να παρέμβει, ενισχύοντας εν τοις πράγμασι την έννοια του κράτους δικαίου.

Επανεξέταση του κράτους δικαίου και ετήσια έκθεση για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη

Για την πρόληψη προβλημάτων στον τομέα του κράτους δικαίου προτού εμφανιστούν, η Κομισιόν αποφάσισε να καθιερώσει έναν κύκλο επανεξέτασης του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης ετήσιας έκθεσης για το κράτος δικαίου, η οποία θα καλύπτει όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Το πρόσθετο αυτό σύστημα θα βοηθήσει στον έγκαιρο εντοπισμό των προβλημάτων που ανακύπτουν στον τομέα του κράτους δικαίου, οπουδήποτε εμφανιστούν.

Η Κομισιόν θα εμβαθύνει την παρακολούθηση των εξελίξεων σε σχέση με το κράτος δικαίου και καλεί όλα τα μέλη να συμμετάσχουν σε αμοιβαία ανταλλαγή πληροφοριών και σε διάλογο, μεταξύ άλλων μέσω ενός δικτύου εθνικών αρμοδίων επικοινωνίας.

Θα πρέπει να υπάρχει ειδική παρακολούθηση της ετήσιας έκθεσης με το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο.

Η Κομισιόν θα αναπτύξει επίσης, περαιτέρω τον πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης και θα ενισχύσει τον διάλογο με τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και ενδιαφερόμενους φορείς.