Εδώ και οκτώ μήνες, με ένα αμφιλεγόμενο ως προς το εύρος του αλλά και τις συνέπειές του, θετικές και αρνητικές, καλοκαιρινό διαλειμματάκι, βιώνουμε μια πραγματικότητα με δυο όψεις. Για μεν τους νεώτερους είναι πρωτόγνωρη. Και μόνον για κάτι επιζώντες που πλησιάζουν τον αιώνα, μπορεί να θυμίζει μαύρες μέρες που έζησαν στα χρόνια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Επιζώντες που να έζησαν, σε ηλικία που να επιτρέπει την καταγραφή μνημών, το ευθέως ανάλογο φαινόμενο, την ισπανική γρίπη του 1918, που «θέρισε» σχεδόν πενήντα εκατομμύρια ανθρώπους, δεν υπάρχουν πλέον. Οπότε, τα όποια διδάγματα, που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν και σε ανάλογα συμπεράσματα, είναι μόνον από την μελέτη των ιστορικών δεδομένων.

Όπως και σήμερα, έτσι και τότε, η πανδημία απλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Ενδεικτικώς αντιγράφω από την «Βικιπαίδεια»: Στις 10 Ιουλίου του 1918 160.000 κρούσματα έπληξαν το Βερολίνο. Στη Μεγάλη Βρετανία η γρίπη προκάλεσε τον θάνατο 220.000 ανθρώπων, στις Ηνωμένες Πολιτείες σημειώθηκαν πάνω από 550.000 θάνατοι, ενώ στην Ιαπωνία περί τα 250.000 θύματα και στις Ινδίες ξεπέρασαν τα πέντε εκατομμύρια.

Τα στοιχεία για το τι συνέβη, τότε, στην χώρα μας είναι επίσης θλιβερά, αλλά και διδακτικά: Το πρώτο κρούσμα εντοπίστηκε στην Πάτρα, που ήταν η μεγάλη πύλη επικοινωνίας της Ελλάδος με την Δυτική Ευρώπη.  Και οι νεκροί, μόνο σε αυτή την πόλη της Πελοποννήσου, ξεπέρασαν τους οκτακόσιους. Από τις περιοχές που επλήγησαν περισσότερο ήταν η Σκύρος, όπου πέθαναν πάνω από 1.000 κάτοικοι, το ένα τρίτο του πληθυσμού της. Στην Αθήνα, η γρίπη προκάλεσε τον θάνατο 1.668 ανθρώπων, στη Θεσσαλονίκη άλλων 5. Η Δυτική Μακεδονία, η οποία και τώρα εμφανίζεται ιδιαιτέρως ευάλωτη, κατέγραψε 4.336 νεκρούς.

Υπήρξε τότε μια και μοναδική εξαίρεση: Έως τον Ιανουάριο του 1919 η Αυστραλία κατόρθωσε να μην πληγεί λόγω μιας αυστηρής καραντίνας.

Από αυτήν την μοναδική εξαίρεση διδάσκονται, έκτοτε, και οι επιδημιολόγοι ή λοιμωξιολόγοι, και οι κυβερνήσεις που έχουν χρέος να προστατεύσουν τους πολίτες τους από την επιθετική έξαρση οποιασδήποτε επιδημίας, ιδίως όταν δεν υπάρχει εμβόλιο, δηλαδή προληπτικό μέσο άμυνας.

Αυτά ας τα έχουν υπόψη τους όσοι γκρινιάζουν, ή και αντιδρούν εντόνως, όταν λαμβάνονται μέτρα που δεν είναι ευχάριστα, αλλά είναι η τελευταία γραμμή αμύνης. Ιδίως σε κάθε κοινωνία όπου ανθούν και αρκετοί ανεύθυνοι και συνωμοσιολόγοι.

Γ.Π. ΜΑΣΣΑΒΕΤΑΣ

giorgis@massavetas.gr