Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Το περιβάλλον ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες δέχεται πολύ ισχυρές πιέσεις από την ανθρώπινη δραστηριότητα, με αποτέλεσμα την σταδιακή υποβάθμισή του, που έχει άμεσο αντίκτυπο στην ίδια την ανθρώπινη ζωή. Η μόλυνση του εδάφους από την ανεξέλεγκτη χρήση γεωργικών φαρμάκων σε ολόκληρη την ΕΕ έχει ως αποτέλεσμα την δραστική μείωση των θρεπτικών ουσιών, με άμεσες επιπτώσεις στην διατροφική αλυσίδα.

Παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί ειδικά τα τελευταία χρόνια και αυτό διότι η κατάσταση έφτασε στο απροχώρητο και όχι τόσο επειδή η κλίμακα ευαισθησίας για το περιβάλλον σημείωσε κατακόρυφη άνοδο, με λίγα λόγια επειδή η επιβίωση θα έφτανε να είναι αδύνατη, οι χώρες της ΕΕ, η μία μετά την άλλη, αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να λάβουν δραστικά μέτρα, προκειμένου να υλοποιηθούν οι προκαθορισμένοι στόχοι.   

Στο πλαίσιο αυτό, σιγάσιγά οι κοινοτικές αποφάσεις ενσωματώνονται στις εθνικές νομοθεσίες και όλα δείχνουν ότι τουλάχιστον από πλευράς αποφάσεων, πάμε καλά. Το πρόβλημα εξακολουθεί να βρίσκεται, όμως, στο ίδιο το έδαφος, όπου παρά τις προσπάθειες, είναι σοβαρά επιβαρυμένο.

Συν του γεγονότος ότι πολλές ακόμη χώρες δεν έχουν κάνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της προστασίας του από την αλόγιστη χρήση των γεωργικών φαρμάκων και άλλων αντιπεριβαλλοντικών δραστηριοτήτων.

Η ενίσχυση πάντως, της βιολογικής γεωργίας είναι μια κάποια λύση, όμως κατ' ουσίαν χρειάζονται δραστικά μέτρα και όχι μόνο σε επίπεδο λήψης αποφάσεων, αλλά πάνω απ' όλα πρακτικής εφαρμογής τους.

Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και η στρατηγική της ΕΕ «από το αγρόκτημα στο πιάτο» έχουν θέσει ως κοινό στόχο τη μείωση των απωλειών θρεπτικών ουσιών στο περιβάλλον κατά τουλάχιστον 50% έως το 2030, με παράλληλη διατήρηση της γονιμότητας του εδάφους.

Η οδηγία 91/676/ΕΟΚ του Συμβουλίου για την προστασία των υδάτων από τη νιτρορύπανση γεωργικής προέλευσης (στο εξής: οδηγία για τη νιτρορύπανση) αποτελεί βασική νομοθετική πράξη για την επίτευξη αυτού, καθώς και άλλων στόχων της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ.

Η οδηγία για τη νιτρορύπανση αποτελεί επίσης, κύριο μέτρο βάσει της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (ΟΠΥ), η οποία απαιτεί να εξασφαλιστεί «καλή κατάσταση» όλων των ευρωπαϊκών επιφανειακών υδάτων -λιμνών, ποταμών, μεταβατικών και παράκτιων, καθώς και υπόγειων υδάτων- το αργότερο έως το 2027.

Σύμφωνα με την οδηγία για τη νιτρορύπανση, τα κράτη μέλη οφείλουν:

-να προσδιορίσουν τα ύδατα που υφίστανται νιτρορύπανση και τα ύδατα που ενδέχεται να την υποστούν, καθώς και να χαρακτηρίσουν ως ζώνες ευπρόσβλητες από τη νιτρορύπανση (ΖΕΝ) τις περιοχές των οποίων τα ύδατα απορρέουν στα ύδατα αυτά, στις περιπτώσεις στις οποίες η ρύπανση αυτή οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη γεωργία

-να καταρτίσουν προγράμματα δράσης με μέτρα για τη μείωση και την πρόληψη της νιτρορύπανσης, να εφαρμόσουν τα προγράμματα αυτά στις ΖΕΝ ή στο σύνολο του εδάφους τους και να ενισχύσουν τα μέτρα μόλις διαπιστωθεί ότι δεν επαρκούν για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας.

Η γεωργική έκταση της ΕΕ καλύπτει περίπου το 47% της συνολικής έκτασης της ΕΕ-27 και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η γεωργική παραγωγή σημείωσε αύξηση κατά 14,5% την περίοδο μεταξύ 2010 και 2019.

Εκτιμάται ότι η κτηνοτροφική παραγωγή ευθύνεται για το 81% της γεωργικής εισροής αζώτου στα υδατικά συστήματα και για το 87% των εκπομπών αμμωνίας από τη γεωργία στην ατμόσφαιρα.

Οι υψηλότερες πυκνότητες ζωικού κεφαλαίου, εκφρασμένες σε μονάδες ζωικού κεφαλαίου ανά εκτάριο, εντοπίστηκαν στις Κάτω Χώρες (3,8) με αυξητική τάση από το 2013, στη Μάλτα (2,9) με πτωτική τάση από το 2010 και στο Βέλγιο (2,8) όπου η πυκνότητα παραμένει σταθερή από το 2005.

Πάντως, ολοκληρώνοντας και για να δώσω και μία αισιόδοξη είδηση για την περιβαλλοντική πολιτική, και επειδή το πρόβλημα δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό, αξίζει να προσθέσω ότι πριν από λίγες ημέρες ΕΕ και Κίνα τόνισαν σε κοινή τους ανακοίνωση ότι επείγει η ανάληψη άμεσης δράσης, ιδίως ενόψει της 6ης έκθεσης αξιολόγησης της διακυβερνητικής επιτροπής για την κλιματική αλλαγή.

Επίσης, επιβεβαιώνουν ότι ο διάλογος υψηλού επιπέδου για το περιβάλλον και το κλίμα θα συνεχίσει να αποτελεί μια καθοριστικής σημασίας πλατφόρμα επικοινωνίας ΕΕ - Κίνας με στόχο την ενίσχυση των δράσεων και της διμερούς συνεργασίας για το περιβάλλον και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Η είδηση είναι κατά κάποιο τρόπο αισιόδοξη γιατί εδώ μιλάμε για τον μεγαλύτερο αν όχι από τους μεγαλύτερους- ρυπαντή του πλανήτη, την Κίνα.