Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι ασθενείς με τους συλλόγους τους διαδραματίζουν ολοένα και περισσότερο το τελευταίο χρονικό διάστημα κεντρικό ρόλο στον εντοπισμό και τη διαμόρφωση λύσεων για ορθή υγειονομική περίθαλψη προσανατολισμένη στην ποιότητα, με λίγα λόγια μία ανθρωποκεντρική, δίκαιη, ανθεκτική και βιώσιμη υγειονομική περίθαλψη.

Η σχέση γιατρού ασθενούς συζητείται ευρέως σε όλα τα φόρα, συνέδρια και συναντήσεις.

Ο ασθενής δεν είναι πλέον ένα άβουλο ον που εναποθέτει μοιρολατρικά την τύχη του αποκλειστικά στα χέρια των γιατρών, των φαρμακευτικών εταιρειών και των ενίοτε σαθρών συστημάτων Υγείας παρά ένας ενεργός πολίτης, με δεδομένο ότι ο πολίτης κάποια στιγμή της ζωής του θα υπάρξει ασθενής.

Εντούτοις, δεν είναι και λίγες οι φορές που οι ασθενείς και οι σύλλογοί τους (νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς, σπάνιοι ασθενείς κ.α) αλλά και άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες ασκούν σοβαρή κριτική στο ιατρικό επάγγελμα για απρόσωπη επαφή, ελλιπή ενημέρωση για τυχόν εναλλακτικές της «πρότυπης» θεραπείας και για οικονομική ιδιοτέλεια.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του Milles Little «ανθρώπινη ιατρική», τα γραφεία παραπόνων αυξάνονται ραγδαία και αφορούν επικοινωνιακά προβλήματα ή «στο σύστημα Υγείας» εν γένει.

Τα ποσά, όπως επισημαίνεται, που δαπανώνται από γιατρούς για ασφάλεια αυξάνονται σε κάποιες χώρες επειδή οι δίκες γιατρών γίνονται συχνότερες και εκδικάζονται υψηλότερες οικονομικές αποζημιώσεις, γεγονός που αποτελεί απόδειξη ύπαρξης σημείων τριβής στην σχέση μεταξύ γιατρών και ασθενών.

Είναι, όμως, αυτό θεμιτό, διερωτάται κανείς; Ασφαλώς και όχι.

Η σχέση γιατρού και ασθενούς πρέπει να είναι σε κάθε περίπτωση η καλύτερη δυνατή. Απλά με την παράθεση του εν λόγω αποσπάσματος από αυτό το ομολογουμένως πολύ ενδιαφέρον βιβλίο θέλω να πω πως οι σύλλογοι ασθενών αλλά και οι ίδιοι οι ασθενείς παρεμβαίνουν δυναμικά σε πολλά θέματα, φτάνοντας μάλιστα πολλές φορές ακόμη και στα άκρα σε ότι αφορά την διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, ανεξάρτητα αν η εκάστοτε εξεταζόμενη  περίπτωση χρήζει ενδελεχούς παρατήρησης και εξέτασης.

Το γεγονός πάντως ότι η ιατρική, όπως επισημαίνεται στο παραπάνω βιβλίο, στρέφεται στον εαυτό της, στις ίδιες της τις ερευνητικές πηγές και όχι προς τα έξω, στον συστατικό πληθυσμό της, είναι ίσως η σοβαρότερη κατηγορία που χρειάζεται να αντικρούσει. 

Υπάρχει, όπως αναφέρεται, αποτυχία επικοινωνίας γιατρού ασθενούς που αποδίδεται στο ότι το «επιστημονικό» βλέμμα του γιατρού δεν βρίσκει αντιστοιχία στην εμπειρία της ασθένειας από την πλευρά του πάσχοντος.

Οι οργανώσεις ασθενών αποτελούν τον τέταρτο πυλώνα του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης, συνεισφέρουν σημαντικά και είναι επί μακρόν ισότιμοι εταίροι με το ιατρικό επάγγελμα, τα φαρμακευτικά προϊόντα, την έρευνα και την πολιτική.

Παρά το ότι οι σύλλογοι ασθενών συμμετέχουν ενεργά στην λήψη αποφάσεων παγκοσμίως, υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν, με δεδομένο μάλιστα ότι σε πολλές περιοχές του πλανήτη δεν υπάρχει κανενός είδους εκπροσώπηση και πολύ περισσότερο δεν υπάρχουν καν δικαιώματα ασθενών -ειδικά των φτωχών- που θα μπορούσαν θεωρητικά να συμβάλλουν καταλυτικά στην ορθή και αποτελεσματική πολιτική Υγείας.

Και δυνατότητες υπήρχαν και υπάρχουν για αυτή την αποκαλούμενη ισότιμα κατανεμημένη πολιτική Υγείας που αφορά πρωτίστως τους ασθενείς και ιδιαίτερα τους φτωχούς, αλλά και τους γιατρούς, το νοσηλευτικό προσωπικό, όπως και τους εμπειρογνώμονες και ειδικούς σε θέματα υγείας.

Την ίδια στιγμή, τα συστήματα υγείας με κοινωνικό προσανατολισμό υποχωρούν με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την διείσδυση του ιδιωτικού τομέα και την προσχηματική πολιτική παροχών, που, όμως, κρύβει πολλές και ποικίλες κακοτοπιές.

Με λίγα λόγια, για να δοθεί χρήμα, απαιτούνται θυσίες.   

Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Νew Mexico, Χάουαρντ Γουέτσκιν, στο βιβλίο του με τίτλο «ιατρική και δημόσια υγεία μπροστά στο τέλος της αυτοκρατορίας», το λέει καθαρά,  αναφερόμενος στην υγειονομική μεταρρύθμιση και τις επιπτώσεις της στο Μεξικό:

«Στο Μεξικό η Παγκόσμια τράπεζα υποστήριξε μεταρρυθμίσεις τόσο της φροντίδας υγείας, όσο και του συνταξιοδοτικού σκέλους του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης με δάνεια 700 και 25 εκατ. δολαρίων για την πρώτη, και δύο δάνεια των 400 εκατ. για το δεύτερο.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές διευκόλυναν την διείσδυση του ιδιωτικού κεφαλαίου στο προϋπάρχον σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Στην μεταρρύθμιση της Υγείας η διείσδυση σημειώθηκε εν μέρει με το να επιτραπεί στους ασθενείς να εξαιρεθούν της κάλυψης από το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και να εντάσσονται στο καθεστώς ελεγχόμενης φροντίδας.

Η πρόσβαση στα δάνεια αυτά είχαν ως όρο κάποιοι οργανισμοί ελεγχόμενης φροντίδας να μπουν σε λειτουργία από το 2000.

Παρά τις όποιες παροχές, το μεξικάνικο σύστημα υγειονομικής μεταρρύθμισης στο βασικό του πακέτο απέκλειε την θεραπεία για πολλές σοβαρές παθήσεις, όπως καρδιοπάθεια, έμφραγμα, παιδικές συγγενείς διαταραχές, γαστρεντερικά νοσήματα πέρα από την διάρροια, βακτηρική νεφρίτιδα και καρκίνο.

Έμοιαζε δηλαδή σε μεγάλο βαθμό με τα βασικά πακέτα που προωθούσε η Παγκόσμια Τράπεζα σε άλλες λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, γεγονός που αντανακλούσε τον κεντρικό της ρόλο στον σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων στο Μεξικό.

Πριν από την μεταρρύθμιση, και παρά τις όποιες παθογένειες, το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης πρόσφερε κάποια κάλυψη στα μέλη του, ενώ το Υπουργείο Υγείας παρείχε μεγάλη ποικιλία υπηρεσιών για τον ανασφάλιστο πληθυσμό.

Αυτά για όσους ευαγγελίζονται την ιδιωτική υγεία και ασφάλιση απρόσκοπτα και χωρίς περιστροφές.

Η σχέση γιατρού - ασθενούς δεν μπορεί να εκφραστεί εν κατακλείδι με μία λέξη, είναι μοναδική και αναντικατάστατη.

Για τον λόγο αυτό ασθενείς, γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να έχουν αν όχι τον πρώτο λόγο, τουλάχιστον κομβικό στην συνδιαμόρφωση των πολιτικών Υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Γιατί εδώ μιλάμε για ασθένειες και πάνω απ' όλα για την αξία της ανθρώπινης ζωής.