Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Τα δάση προσφέρουν τα μέγιστα στην περιβαλλοντική ισορροπία και πάνω απ' όλα η καλή κατάσταση αλλά και ανανέωσή τους συμβάλλει καταλυτικά στην καταπολέμηση της περιβαλλοντικής υποβάθμισης.

Τα δάση προσφέρουν πολλά, όμως και στην αποκομιδή ξυλείας αλλά και την διατήρηση σχετικών θέσεων εργασίας, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι η κοπή τους εμπλουτίζεται εκ νέου.  

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, υπάρχουν τουλάχιστον 16 εκατομμύρια ιδιώτες ιδιοκτήτες δασών στην ΕΕ, ενώ το 40% των δασών υπάγονται σε διαφορετικά καθεστώτα δημόσιας ιδιοκτησίας.

Το 2018, στην ΕΕ, 2,1 εκατομμύρια άτομα εργάζονταν στον παραδοσιακό δασικό τομέα (διαχείριση δασών, υλοτομία, πριόνιση ξύλου, προϊόντα με βάση την ξυλεία, φελλός, χαρτοπολτός και χαρτί), παράγοντας ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ύψους 109.855 εκατ. EUR.

Άλλα 1,2 εκατομμύρια άτομα εργάζονταν στην κατασκευή επίπλων με βάση το ξύλο και στον τομέα των εκτυπώσεων σε χαρτί, όπως βιβλία και εφημερίδες, παράγοντας ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ύψους 25 και 31 δισ. EUR αντίστοιχα 18.

Το 2018, 397.000 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνταν σε βιομηχανίες με βάση το ξύλο, αντιπροσωπεύοντας το 20% των μεταποιητικών επιχειρήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ.

Με την προσθήκη στις δραστηριότητες αυτές των τομέων έκδοσης έντυπων εγγράφων, θερμότητας και ηλεκτρισμού με βάση το ξύλο, καθώς και κατασκευών με βάση το ξύλο, οι εκτεταμένες αξιακές αλυσίδες με βάση τα δάση υποστήριζαν 4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην πράσινη οικονομία.

Ο αριθμός αυτός μειώθηκε κατά περίπου 20% από το 2008 έως το 2013 και έκτοτε παρέμεινε σχετικά σταθερός.

Εκτός από την οικονομία με βάση το ξύλο, τα δάση προσφέρουν μια ποικιλία εξίσου σημαντικών πρόσθετων προϊόντων και υπηρεσιών, από τα τρόφιμα έως τον οικολογικό τουρισμό, στοιχεία τα οποία αποτελούν στήριγμα για τις οικονομίες και τον κοινωνικό ιστό στις αγροτικές περιοχές.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η διατήρηση, η αποκατάσταση και η βιώσιμη διαχείριση των δασών θα μπορούσαν να δημιουργήσουν επιχειρηματικές ευκαιρίες ύψους 190 δισ. EUR και 16 εκατομμύρια θέσεις εργασίας παγκοσμίως έως το 2030.

Η εκτιμώμενη αξία όλων των συγκομισθέντων προϊόντων εκτός της ξυλείας στην Ευρώπη ανέρχεται σε 19,5 δισ. EUR ετησίως. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 77,80 EUR ανά εκτάριο ετησίως. Το 86% των συγκομισθέντων δασικών προϊόντων εκτός της ξυλείας προορίζονται για προσωπική κατανάλωση 24.

Η βιοενέργεια με βάση την ξυλεία αποτελεί επί του παρόντος την κύρια πηγή ανανεώσιμης ενέργειας, παρέχοντας το 60% της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στην ΕΕ.

Να σημειωθεί εδώ ότι για να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό τους μείγμα.

Η βιοενέργεια θα εξακολουθήσει να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό το μείγμα εάν η βιομάζα παράγεται με βιώσιμο τρόπο και χρησιμοποιείται αποτελεσματικά, σύμφωνα με την αρχή της αλυσιδωτής χρήσης και λαμβανομένων υπόψη των στόχων της Ένωσης για τις καταβόθρες άνθρακα και τη βιοποικιλότητα, καθώς και της συνολικής διαθεσιμότητας ξυλείας εντός των ορίων βιωσιμότητας με ορίζοντα το 2030.

Στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 αναλαμβάνεται η δέσμευση να φυτευτούν τουλάχιστον 3 δισεκατομμύρια επιπλέον δέντρα έως το 2030 με πλήρη σεβασμό των οικολογικών αρχών. Η πρωτοβουλία αυτή θα λειτουργήσει ανασχετικά στη συνεχιζόμενη τάση μείωσης της καθαρής αύξησης των δασικών εκτάσεων της ΕΕ.

Όσον αφορά τις πολιτικές της ΕΕ, η κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ), μέσω των εθνικών προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης, παρέχει ήδη χρηματοδοτική στήριξη για τα δάση και τη διαχείριση των δασών, ιδίως για την προσαρμογή και την ανθεκτικότητα σε κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα.

Κατά την περίοδο 2014-2020, τα μέτρα της ΚΓΠ στον τομέα της δασοκομίας δέσμευσαν 6,7 δισ. EUR για τη στήριξη των στόχων πολιτικής της ΕΕ, κυρίως για τη δάσωση (27%), την πρόληψη δασικών πυρκαγιών και καταστροφών (24%) και για επενδύσεις σε λειτουργίες ανθεκτικότητας και σε οικολογικές και κοινωνικές λειτουργίες (19%).

Τέλος, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι πλέον η καταπολέμηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος αποτελεί προτεραιότητα στην τελευταία έκθεση της Ευρωπόλ για την αξιολόγηση απειλής όσον αφορά το σοβαρό και οργανωμένο έγκλημα (SOCTA) (2021) και στη νέα στρατηγική της ΕΕ για την αντιμετώπιση του οργανωμένου εγκλήματος για τα έτη 2021-2025.

Δεδομένου ότι αναφέρονται περιπτώσεις παράνομης υλοτομίας και για προϊόντα ξυλείας που διατέθηκαν στην αγορά ως συμμορφούμενα με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία, τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν καλύτερη παρακολούθηση και επιβολή.

Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να προβλέπεται ο έλεγχος του κατά πόσον οι πληροφορίες που παρέχονται από τα συστήματα πιστοποίησης παρέχουν στους φορείς εκμετάλλευσης τις απαραίτητες πληροφορίες για την πλήρη συμμόρφωση με τον κανονισμό της ΕΕ για την ξυλεία.