Ποτέ τα πράγματα δεν κυλούσαν αναλόγως των επιθυμιών και διαθέσεων του κόσμου. Σε μία εποχή όπου όλα είναι ρευστά, όταν καθημερινά συμβάντα θυμίζουν ότι ολοένα και πιο συχνά προκύπτουν αναπάντεχα προβλήματα και δυσεπίλυτες εξισώσεις, κάνοντας την πορεία ακόμη δυσκολότερη από αυτή που έχουν χαράξει οι ίδιοι οι άνθρωποι, σε ένα κόσμο γενικότερα που η κάθε δυσκολία μεγιστοποιείται και αυτό από τάση προς υπερβολή, ανακαλύπτει κανείς συχνά πως η περίφημη δίοδος ουσιαστικά δεν υπάρχει ή δεν γίνεται αντιληπτή.

Δύσκολα οι άνθρωποι δεν θα χαρακτηρίσουν τον διπλανό τους ως κάτι το αρνητικό και ακόμη πιο δύσκολα δεν θα κατηγοριοποιήσουν τις συμπεριφορές του. Από την άλλη, όλοι περιμένουν μια αχτίδα φωτός στην καθημερινή τους πορεία, χωρίς, όμως, να καταβάλλουν την παραμικρή προσπάθεια να αλλάξουν τα δεδομένα, να δημιουργήσουν τις συνθήκες εκείνες που τα απλά πράγματα θα παραμένουν απλά και δεν θα ανάγονται στην σφαίρα του μη δυνατού ή μη εφικτού. Μιλώ για εκείνους που το θέλουν.

Όλοι μας πάντως, κουβαλάμε σημαντικά μεγάλο φορτίο ευθυνών -το ξέρουμε, αλλά δεν κάνουμε κάτι για να το αλλάξουμε. Η πρώτη κίνηση θα ήταν να παραδεχθούμε τα λάθη και τις παραλείψεις μας, να κοιτάξουμε πρώτα μέσα μας και έπειτα προς τα έξω. Προέχει η ενδοσκόπηση και όχι ο βεβιασμένος αφορισμός του άλλου. Πότε, όμως, αποφασίσαμε να κάνουμε αυτοκριτική; Πότε αποδώσαμε τις ευθύνες πρωτίστως σε μας αφού, για παράδειγμα, συντηρούμε την ίδια κατάσταση στον πολιτικό τομέα, εκλέγοντας τους επαγγελματίες πολιτικούς για να μας εκπροσωπήσουν; Η ευθύνη ανήκει σε εμάς και τις επιλογές μας.

Το ότι έχουμε τις κυβερνήσεις που μας αξίζουν, όπως έλεγε και ο μεγάλος διανοητής Κορνήλιος Καστοριάδης, το ότι δεν κάνουμε το παραμικρό βήμα προς την αυτονομία της σκέψης και πράξης, το ότι δεν αναθεωρούμε βασικά πράγματα χάριν μιας εμμονής προς την κοινοβουλευτική δημοκρατία, η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά και μόνο σε μας. Η δε συντήρηση και διατήρηση στερεοτυπικών συμπεριφορών, το προσκύνημα στα ήθη και τα έθιμα διαφορετικών εποχών, που ναι μεν προσέδιδαν έναν ιδιαίτερο τόνο στα γεγονότα, λειτουργούσαν, όμως, ενίοτε απαγορευτικά στην ατομική απελευθέρωση, αυτό που κάνει, είναι να μην δίνει νέο τόνο στη ζωή.

Οι ευθύνες λοιπόν, ανήκουν σε μας τους ίδιους. Μόνο εμείς ως πολίτες μπορούμε να αλλάξουμε τις συνθήκες, τον τρόπο ζωής, τις νοοτροπίες και πάνω απ' όλα τον τρόπο σκέψης. Κανείς καθοδηγητής δεν πρόκειται να μας υποδείξει τις θαυμαστές λύσεις, πολύ περισσότερο να μας οργανώσει τον τρόπο που θα σκεφτόμαστε και θα πράττουμε.

Σε τελική ανάλυση, όλη αυτή η παραφιλολογία για τον καπιταλισμό και τα συμφέροντά του, τα κλειστά χρηματιστηριακά clubs και τις πολυεθνικές, τα golden boys και τις οδούς του μαύρου χρήματος, όλα αφορούν την ζωή που μας έχουν επιβάλλει κάποιοι, αλλά όχι εσαεί. Αντί λοιπόν να ασκούμε αφηρημένη κριτική στο σύστημα, αντί να υποβάλλουμε τον εαυτό μας στην δοκιμασία του μη ευγενούς ανταγωνισμού με τον άλλον, καλύτερο θα ήταν να κοιτάξουμε μέσα μας, να απαριθμήσουμε τι ακριβώς μας έχει απομείνει και να βάλουμε πλώρη για έναν πιο δίκαιο, αλλά πάνω απ' όλα δυναμικό κόσμο, τον κόσμο που οι λύσεις δεν θα σερβίρονται μέσω των από μηχανής Θεών, αλλά από τους ίδιους τους πολίτες.

Δεν τολμάμε αυτή την κίνηση; Δεν θέλουμε να κοιτάξουμε μέσα μας γιατί πιστεύουμε ότι δεν έχει απομείνει τίποτε, και ότι ουσιαστικά όταν αναφερόμαστε στον εσωτερικό μας κόσμο, εννοούμε έναν κόσμο ερειπίων;

Σε μας είναι και πάλι η ευθύνη, για το πώς θα φιλοτεχνήσουμε εκ νέου τον εαυτό μας, στο πώς θα πιστέψουμε κάπου και δεν θα καταστροφολογούμε χωρίς να χτίζουμε παρά μόνο παλάτια στην άμμο, εμείς είμαστε αυτοί που θα δώσουμε και πάλι το σύνθημα όχι για επανεκκίνηση, αλλά για σαρωτικές αλλαγές.

Αν πάλι δεν το θέλουμε αυτό, αν επιθυμούμε να συνεχίσουμε να ζούμε σε αυτό το σκοτεινό βιωματικό πέπλο που για κάποιους θεωρείται ο καλύτερος δυνατός κόσμος, κανένα πρόβλημα. Καμία προσπάθεια δεν χρειάζεται για το παραμικρό.

Όμως, στη μεμψιμοιρία δεν απαντάμε με συντήρηση της μιζέριας, πολύ περισσότερο αν αυτή η μιζέρια μας ροκανίζει καθημερινά.  

Αν θέλουμε να αλλάξουμε τα δεδομένα και την κοινωνία, υπάρχει δυνατότητα ξεκινώντας από το προσωπικό επίπεδο και φτάνοντας μέχρι τις μικρές αλλά ουσιαστικές συλλογικότητες. Αυτό, όμως, προϋποθέτει δημοκρατία της σκέψης, αλλά πάνω απ' όλα διάθεση ανατροπής κατεστημένων ιδεών και αξιών. Αυτά όλα δεν γνωρίζουν ηλικία, δεν μπορεί να πει κανείς «είμαι αρκετά μεγάλος» για ρίσκα, τουναντίον είναι η χαμένη αξία της ζωής που πρέπει να ανακτηθεί.

Οι μόνοι που δεν έχουν πρόβλημα, είναι οι διάγοντες με ζέση τον βίο της καθημερινότητας. Εκεί δεν λέω τίποτε, απλά στρέφω το βλέμμα αλλού. Όποιος θέλει να αντιδράσει, μπορεί να αντιδράσει και όποιος ικανοποιείται από το βιωματικό πεδίο θεωρώντας το ως πεδίον δόξης λαμπρόν έχουν το χώρο που τους ανήκει. Αμφότεροι, όμως, έχουν τις ευθύνες που τους ανήκουν.