Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η παραπληροφόρηση που γιγαντώθηκε ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια της πανδημίας με τρανταχτά παραδείγματα τις αστήρικτες -τουλάχιστον από επιστημονικής άποψης- θεωρίες και αιτιάσεις για τα εμβόλια, συνεχίζει ανεξέλεγκτη την πορεία της.

Είτε αφορά επίσημα ΜΜΕ είτε άγνωστα sites και ιστοσελίδες, οι ψευδείς ειδήσεις και τα αμφιβόλου προέλευσης και πηγής αναγνώσματα προκαλούν αν μη τι άλλο ποικίλες στρεβλώσεις, αλλά πάνω απ' όλα υποβιβάζουν την πραγματική γνώση που πρέπει να αποκτάται με μεγάλη προσπάθεια αλλά πάνω απ' όλα να στηρίζεται σε επίσημες πηγές πληροφόρησης.

Αυτό βέβαια, δεν σημαίνει ότι ακολουθεί κανείς τυφλά ό,τι κυκλοφορεί και λανσάρεται ως επίσημη εκδοχή, όμως οι βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία μπορούν να αποτελέσουν το εφαλτήριο για μια σωστά κατευθυνόμενη γνώση.

Την σημερινή εποχή, όμως, που το διαδίκτυο πέραν των σημαντικών πληροφοριών διακινεί και αδιασταύρωτες πληροφορίες στις οποίες έχει πρόσβαση ο καθένας, άρα κατά συνέπεια δεν υπάρχει καν η στοιχειώδης αξιολόγηση, τα πράγματα γίνονται πολύ επικίνδυνα και η εγκυκλοπαιδική γνώση μετατρέπεται σε ευκαιριακή και αμφιβόλου ποιότητας πληροφόρηση.

Η παραπληροφόρηση διακινείται κατά κόρον στα κοινωνικά δίκτυα που την εποχή της πανδημίας αναγκάστηκαν να μπλοκάρουν λογαριασμούς χρηστών που με τις αναρτήσεις τους διέσπειραν πανικό με προκλητικές αναρτήσεις που ξέφευγαν από το επίπεδο της γόνιμης κριτικής και διαλόγου.

Τι γίνεται, όμως, τώρα που η πανδημία φτάνει στο τέλος της; Πώς προστατεύεται ο πολίτης από την παρατεταμένη πληροφόρηση;

Ας πάρουμε μια γεύση από το τι γίνεται τώρα στο Twitter.

Στο Twitter λοιπόν, δεν λαμβάνονται πλέον μέτρα κατά της παραπληροφόρησης σχετικά με την CoViD - 19 μετά την εξαγορά του από τον δισεκατομμυριούχο Elon Musk.

Τα αντίστοιχα μέτρα είχαν ήδη σταματήσει την Τετάρτη της προηγούμενης εβδομάδας, σύμφωνα με ανακοίνωση σε ιστότοπο του Twitter.

Η διαδικτυακή υπηρεσία είχε θεσπίσει κανόνες το 2020 για να σταματήσει τη διάδοση ψευδών και παραπλανητικών πληροφοριών σχετικά με τον ιό και τα εμβόλια.

Εκείνη την εποχή, το Twitter έκανε λόγο για κίνδυνο για τους ανθρώπους που μπορεί να χρησιμοποιούν μη επιστημονικές θεραπείες ή να αρνούνται τους εμβολιασμούς.

Συνολικά, περισσότερες από 100.000 αναρτήσεις αφαιρέθηκαν και περισσότεροι από 11.000 λογαριασμοί ανεστάλησαν λόγω παραβίασης των κανόνων, σύμφωνα με προηγούμενες αναφορές.

Η πράξη αυτή επικρίθηκε κυρίως από το δεξιό πολιτικό στρατόπεδο στις ΗΠΑ. Ο ίδιος ο Μusk πάντως, είχε υποβαθμίσει την πανδημία του 2020.

Ήταν επίσης επικριτής των lockdown, τα οποία κατά καιρούς σταμάτησαν την παραγωγή και στο κεντρικό εργοστάσιο της εταιρείας κατασκευής ηλεκτρικών αυτοκινήτων Tesla.

Σύμφωνα με την ομολογία του, ο 51χρονος είχε νοσήσει δύο φορές από CoViD. Αυτή τη στιγμή λαμβάνει χώρα διαδικασία αποκατάστασης των λογαριασμών Twitter που είχαν μπλοκαριστεί λόγω παραπληροφόρησης.

Τι βλέπουμε με αυτή την κίνηση; Ότι για κάποια συμφέροντα δεν προέχει η υγειονομική προστασία και η ασφάλεια των πολιτών από ψευδείς ειδήσεις, παραπλανητικά σχόλια και κινδυνολογία που καταπατούν τους κανόνες που θεσπίστηκαν τα τελευταία δύο χρόνια.

Η παραπληροφόρηση συνεχίζεται όσο το διαδίκτυο αφήνεται ανεξέλεγκτο στις ορέξεις του καθενός. Στην Ευρώπη το πρόβλημα είναι ήδη πολύ μεγάλο.

Στο πλαίσιο αυτό, η Κομισιόν ανακοίνωσε τη δημιουργία έξι νέων κόμβων κατά της παραπληροφόρησης, οι οποίοι θα αποτελέσουν μέρος του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Μέσων Ενημέρωσης (EDMO), της ανεξάρτητης πλατφόρμας για ελεγκτές γεγονότων, ακαδημαϊκούς ερευνητές και άλλα σχετικά ενδιαφερόμενα μέρη που συμβάλλει στην αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης στην Ευρώπη.

Καλύπτοντας πλέον όλες τις χώρες της ΕΕ, οι νέοι κόμβοι θα τεθούν σε λειτουργία από τις αρχές του 2023 και θα συμπληρώσουν τους υφιστάμενους οκτώ κόμβους που λειτουργούν ήδη από το 2021. Θα συμβάλουν στη δημιουργία μιας διεπιστημονικής κοινότητας, ώστε να συγκροτηθεί ένα δίκτυο ικανό να εντοπίζει και να αναλύει εκστρατείες παραπληροφόρησης, να διοργανώνει δραστηριότητες γραμματισμού στα μέσα επικοινωνίας σε εθνικό ή πολυεθνικό επίπεδο και άλλες δραστηριότητες που στηρίζουν την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Με μία πρώτη ματιά θα μπορούσε να θεωρήσει κανείς ότι επιχειρείται έλεγχος της πληροφόρησης. Δεν νομίζω πως αυτό θα συμβεί ποτέ και αν υπάρχει τέτοια πρόθεση, θα αποτύχει παταγωδώς. Πολύ περισσότερο, λοιπόν, νομίζω ότι κάποια στιγμή πρέπει να μπει φρένο στην αυθαιρεσία.

Το να λέει κανείς δηλαδή ό,τι θέλει, όποτε και όταν θέλει, με εκατομμύρια αναγνώστες να στρέφονται επιεικώς στη λάθος κατεύθυνση. Υπάρχει βέβαια κάποιο σωστό και κάποιο λάθος στον κόσμο που ζούμε;

Τα όρια είναι δυσδιάκριτα. Η ελευθερία έκφρασης πρέπει να προστατεύεται. Άλλο, όμως, έκφραση κι άλλο εξαπάτηση.

Εν κατακλείδι, κανόνες πρέπει να υπάρχουν και οι θιασώτες της στυγνής παραπληροφόρησης να απομονώνονται. Δεν πρόκειται για έλεγχο, θέλω να πιστεύω, ούτε καν για φιλτράρισμα της είδησης.

Απλά κάποτε θα πρέπει να πάψει η γενικευμένη αυθαιρεσία. Αυτή που απομάκρυνε τον κόσμο από τις βιβλιοθήκες με τους εντυπωσιακούς τίτλους σε χαλκευμένες (χρηματοδοτούμενες) ιστοσελίδες και ενίοτε πληρωμένα άρθρα και σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα.

Μια παραπληροφόρηση που υποστηρίζεται οικονομικά από κύκλους πρόκλησης κοινωνικο-οικονομικής αστάθειας. Και αυτή η παραπληροφόρηση έχει ενίοτε όνομα και πρόσωπο.