Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που περιστοιχίζεται από θάλασσα και νησιά και κατ' επέκτασιν μια χώρα στην οποία ο αλιευτικός τομέας διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στην οικονομία, αλλά πάνω απ' όλα στην επιβίωση των κατοίκων δεκάδων νησιών.

Παρά το γεγονός ότι με το πέρασμα των χρόνων, που συνοδεύονται από υπεραλίευση και καταπάτηση βασικών κανόνων και διατάξεων που αφορούν αφενός την νόμιμη αλιεία και αφετέρου τις θαλάσσιες ζώνες προστασίας των θαλάσσιων ειδών, τα αλιεύματα παρουσιάζουν θεαματική μείωση και τα έσοδα από την αλιεία μειώνονται, εντούτοις δεν είναι λίγα τα νοικοκυριά που εξακολουθούν να επιζούν αποκλειστικά και μόνο από την αλιεία.

Η αλιευτική πολιτική πρέπει να προσαρμόζεται αφενός με τον αναγκαίο σεβασμό προς το θαλάσσιο περιβάλλον και αφετέρου με τις ανάγκες των αλιέων που συντηρούν χιλιάδες οικογένειες. Στην Ελλάδα λοιπόν, μεγάλη σημασία έχουν τα διαθέσιμα κονδύλια για την στήριξη και των αλιέων αλλά και της βιοποικιλότητας.

Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΕ προβαίνει σε οικονομικές ενισχύσεις προς την χώρα μας σε αυτό τον νευραλγικό τομέα.

Όπως πληροφορούμαστε, κατόπιν έγκρισης της συμφωνίας εταιρικής σχέσης με την Ελλάδα για την περίοδο 2021-2027, η Κομισιόν ενέκρινε το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) για την Ελλάδα, με σκοπό την εφαρμογή της κοινής αλιευτικής πολιτικής (ΚΑλΠ) της ΕΕ και των πολιτικών προτεραιοτήτων της ΕΕ που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Το ΕΤΘΑΥ έχει διάρκεια από το 2021 - 2027 και στηρίζει την κοινή αλιευτική πολιτική (ΚΑλΠ) της ΕΕ, τη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ και το θεματολόγιο της ΕΕ για τη διεθνή διακυβέρνηση των ωκεανών. Το Ταμείο συμβάλλει στη βιωσιμότητα της αλιείας και στη διατήρηση των θαλάσσιων βιολογικών πόρων.

Τα συνολικά κονδύλια του ελληνικού προγράμματος για την περίοδο 2021-2027 ανέρχονται σε 519,6 εκατ. ευρώ για την επόμενη εξαετία, 363,7 εκατ. ευρώ εκ των οποίων αποτελούν τη συνεισφορά της ΕΕ.

Το 57% των κονδυλίων του προγράμματος θα διατεθεί για τη βιώσιμη αλιεία, το 25% θα επενδυθεί στη βιώσιμη υδατοκαλλιέργεια, στη μεταποίηση και την εμπορία, το 13% θα διατεθεί για τη βιώσιμη γαλάζια οικονομία στις παράκτιες, νησιωτικές και εσωτερικές περιοχές, ενώ το 2% θα επενδυθεί στην ενίσχυση της διεθνούς διακυβέρνησης των ωκεανών. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στους κλιματικούς και περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ.

Το ελληνικό πρόγραμμα ΕΤΘΑΥ θα συμβάλει στις πολιτικές προτεραιότητες της ΕΕ που περιγράφονται στην Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, στη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» και στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα.

Το πρόγραμμα θα στηρίξει την ανθεκτικότητα των τομέων της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας στηρίζοντας την ανάπτυξη και τη διαφοροποίησή τους και χρησιμοποιώντας αντισταθμιστικά συστήματα για τη θωράκιση των σχετικών τομέων της οικονομίας από μελλοντικές κρίσεις.

Θα στηρίξει επίσης, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, την πράσινη μετάβαση των τομέων με επενδύσεις για τη βελτίωση της επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων, της υγείας και της ασφάλειας, της απανθρακοποίησης και της ενεργειακής απόδοσης.

Το πρόγραμμα θα στηρίξει επίσης, επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό των αλιευτικών λιμένων. Οι επενδύσεις στην καινοτομία, τη διαφοροποίηση, την κυκλική οικονομία και την ενεργειακή απόδοση θα συμβάλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη του τομέα της υδατοκαλλιέργειας.

Η ψηφιακή μετάβαση των ελληνικών τομέων της αλιείας, της υδατοκαλλιέργειας και της μεταποίησης αποτελεί βασικό στοιχείο του προγράμματος, το οποίο εξετάζεται σε σχέση με τη στήριξη των επενδύσεων στην καινοτομία και την παρέμβαση για τον έλεγχο της αλιείας.

Η χρηματοδοτική στήριξη θα συμβάλει επίσης, στην κατάρτιση και την εφαρμογή σχεδίων διαχείρισης για τις προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές και τους τόπους Natura 2000 και στην καταπολέμηση της θαλάσσιας ρύπανσης. Το πρόγραμμα θα ενισχύσει τις περιβαλλοντικές δράσεις που πραγματοποιούνται δυνάμει του ελληνικού πλαισίου δράσης προτεραιότητας για το Natura 2000: διατήρηση και αποκατάσταση τόπων εντός και πέραν του δικτύου Natura 2000, απομάκρυνση εγκαταλελειμμένων αλιευτικών εργαλείων και άλλων απορριμμάτων, καταπολέμηση και περιορισμός των επιπτώσεων των θαλάσσιων χωροκατακτητικών ειδών.

Η καλή συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των εθνικών διαχειριστικών αρχών και των τοπικών εταίρων συμβάλλει στην υλοποίηση του προγράμματος ΕΤΘΑΥ. Το πρόγραμμα θα στηρίξει στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων (CLLD), μια ανιούσα προσέγγιση για την ανάπτυξη πολιτικής, η οποία ενθαρρύνει τον τοπικό πληθυσμό να συγκροτήσει ομάδες τοπικής δράσης και να συμμετάσχει.

Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι το άρθρο 8 του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1139 για το ΕΤΘΑΥ απαιτεί από τα κράτη μέλη να καταρτίσουν εθνικό πρόγραμμα για την υλοποίηση του ΕΤΘΑΥ. Το εν λόγω επιχειρησιακό πρόγραμμα επικεντρώνεται στις προτεραιότητες της ΕΕ, καθορίζοντας τη στρατηγική και τις επενδυτικές προτεραιότητες, καθώς και την ενδεικτική ετήσια χρηματοδότηση της κάθε προτεραιότητας. Το πρόγραμμα υπόκειται στην έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.