Η Λέσβος ως σταυροδρόμι ανατολής και δύσης φέρει μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κληρονομιά, καθώς αποτυπώνονται οι επιρροές που δεχόταν το νησί στο πέρασμα του χρόνου. Οι ιστορικές και κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες κάθε περιόδου διακρίνονται στην αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του νησιού και την ποικιλία που την διακρίνει.

Καθοριστικός παράγοντας στην δημιουργία αυτής της κληρονομιάς, είναι το ίδιο το περιβάλλον του νησιού από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Τα τοπικά πετρώματα που έδιναν το οικοδομικό υλικό όπως ο χαρακτηριστικός ιγνιμβρίτης, η τοποθεσία κάθε οικισμού (ορεινός - παραθαλάσσιος), αλλά και η ιδιαίτερη μορφολογία κάθε τόπου (απόκρημνες πλαγιές, φυσικά λιμάνια κ.α.) αποτέλεσαν τις βασικές παραμέτρους του περιβάλλοντος που καθόρισαν την μορφή των οικισμών.

Η αρχιτεκτονική ποικιλομορφία της Λέσβου εκφράζεται από την κοσμοπολίτικη αρχιτεκτονική των αστικών κέντρων μέχρι τους αγροτικούς οικισμούς της υπαίθρου. Έντονη εναλλαγή εικόνων από τα «αρχοντικά», τα εκλεκτικιστικά κτίρια της Μυτιλήνης μέχρι τα αγροτόσπιτα και τα «ντάμια», της Δυτικής Λέσβου. Καστροπολιτείες, οχυρωματικοί πύργοι, κατοικίες, ναοί και βιομηχανικά κτίρια συνθέτουν την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του νησιού.

Μικρές και μεγάλες κατασκευές, από τα κτίρια μέχρι τις γέφυρες, τις κρήνες και τα «σέτια» της υπαίθρου, αποτελούν μάρτυρες της ιστορίας της Λέσβου. Στοιχεία που τεκμηριώνουν το πλούσιο παρελθόν του νησιού και αποτυπώνουν την ανθρώπινη παρουσία σε άμεσο διάλογο με το περιβάλλον για την κάλυψη βασικών αναγκών (κατοίκηση, υδροδότηση κ.α.).

Η προστασία και ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στην Ελλάδα προσέλαβε μεγάλη σημασία από το 1978 και έπειτα όταν ξεκίνησε η πρώτη καταγραφή των παραδοσιακών οικισμών της χώρας. Σε αυτήν την κατεύθυνση ωστόσο, δεν αρκεί η μέριμνα από την πλευρά της πολιτείας που εστιάζει κυρίως στην καταγραφή και αναγνώριση κτιρίων και συνόλων ως Μνημεία. Χρειάζεται η αφύπνιση των πολιτών και η κατανόηση της σημασίας αυτών των μνημείων για την ταυτότητα κάθε περιοχής, καθώς είναι συνυφασμένα με την ιστορία κάθε τόπου.

Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟΝ ΕΝΤΥΠΟ «Δ»