Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Αν η αυτοματοποίηση δημιουργεί τυχόν νέα δεδομένα, η απάθεια των ανθρώπων εγκαινιάζει μία νέα εποχή -ως συνέχεια της προηγούμενης- όπου τα θεμέλια για την παθητική αντιμετώπιση των πραγμάτων είχαν τοποθετηθεί με κατάλληλο τρόπο ενάντια σε κάθε είδους απόπειρα ανάσχεσης μίας ρέουσας κατάστασης, που ούτως ή άλλως έδειχνε μη αναστρέψιμη. Το κεφαλαιώδες στην όλη ιστορία είναι ότι οι άνθρωποι μεταβάλλονται πια σε αποδέκτες της σμίκρυνσης των πάντων, αλλά πάνω απ' όλα της απαξίωσης κάθε προσπάθειας για επικοινωνία, που στις πλείστες των περιπτώσεων κρίνεται άσκοπη.

Δεν απομακρύνονται μόνο οι άνθρωποι μεταξύ τους, αλλά πρωτίστως από τον ίδιο τους τον εαυτό. Στο όνομα μίας λειτουργικής κατά τους τεχνολογικούς γκουρού αυτοματοποίησης, στοχεύεται όχι μόνο ο αποκλεισμός των δεύτερων σκέψεων για μια πιο δίκαιη κοινωνία, αλλά και οι βασικοί κανόνες επιβίωσης που στηρίζονται στην ανθρώπινη επικοινωνία. Η σημερινή εποχή δεν μεταβάλλει απλώς το κάθε τι σε εμπόρευμα, όπως ισχυρίζονταν οι εκπρόσωποι της σχολής της Φρανκφούρτης, παρά μεταλλάσσει την ίδια την γλώσσα από μέσο επικοινωνίας σε ακατανόητο ψέλλισμα λέξεων χωρίς γραμματικούς κανόνες και συντακτική ισχύ.

Έτσι γίνονται πλέον της μόδας τα αόριστα τσιτάτα και μάλιστα επιμερίζονται αναλόγως στον πληθυσμό. Για παράδειγμα, οι πλούσιοι ερωτοτροπούν με τις χορηγίες σε ιδρύματα, οίκους ευγηρίας και νοσοκομεία, ενώ οι φτωχοί επιθυμούν απλώς να γίνουν πλούσιοι χωρίς τις χορηγίες. Βέβαια, ενίοτε αν αυτό συμβεί, κάποιες δωρεές και γενναίες χορηγίες για ανθρωπιστικούς τάχα σκοπούς χρησιμεύουν και για το ξέπλυμα του μαύρου χρήματος, αλλά αυτό είναι η σκοτεινή πλευρά της σελήνης.  

Αυτοματοποίηση των πάντων, λοιπόν και προβλεψιμότητα στις κινήσεις και τις πράξεις. Αν αυτός ο κόσμος δεν γίνεται αναγνωρίσιμος τώρα που η ευκολία επικοινωνίας εκφράζεται με το πάτημα ενός κουμπιού, αν αυτή η τεχνολογική πανσπερμία δεν είναι αυτή που έχει κάνει τους ανθρώπους ρηχούς και ψυχρούς, αλλά πάνω απ' όλα βαρετούς μεταξύ τους, καθώς έχουν τα πάντα εκτός από την προσωπική επαφή, αν αυτό όλο δεν σημαίνει το τέλος πολλών πραγμάτων, που σύμφωνα με τον μεγάλο στοχαστή Κώστα Αξελό θα διαρκέσει πολύ, τότε μιλάμε απλώς για κάτι που σιγοκαίει και ετοιμάζεται για την επόμενη φάση.

Ποια θα είναι αυτή; Αν το γνωρίζαμε θα είχαμε λύσει πολλές απορίες. Αυτό που είναι σίγουρο έχει να κάνει με την απομάκρυνση από αξίες που λειτουργούσαν ως σωσίβιο στην ανεμοδαρμένη θάλασσα της επιπλαστότητας, όταν αυτή κυριαρχούσε ως λανσαριζόμενος νεωτερισμός στις προβληματισμένες ακόμη κοινωνίες.

Σήμερα διανύεται η μετάβαση από την εξαναγκαστική στην απόλυτη σιωπή. Λες και η αυτοματοποίηση είναι η κύρια γλώσσα επικοινωνίας, λες και το χτίσιμο από δεκαετίες τώρα της καταναλωτικής κοινωνίας αναδιατάσσει τους παράγοντες συντέλεσης των διαφημιστικών  προτύπων, αυτά από μόνα τους μας εισάγουν σε μία ανεξήγητη εποχή όπου η απομακρυσμένη επικοινωνία μεταμορφώνεται από κυρίαρχο στάτους σε άχρηστο εργαλείο, καθώς η περίτρανη τεχνολογική πρόοδος που ευαγγελίζονται χρόνια τώρα βοηθά στην αυτοκατάργηση του ίδιου του επικοινωνιακού νοήματος, αφού οι συμμετέχοντες πρώτα βαρέθηκαν να συναντώνται ο ένας με το άλλον, μετά μπούχτισαν με τις κάμερες και τα δικτυακά εργαλεία και τώρα απλά δεν κάνουν κάτι άλλο πέραν του να χάσκουν στον ορίζοντα χωρίς λόγο και σκοπό.

Η αυτοματοποίηση των πάντων αυτό ακριβώς έχει επιφέρει, την ρητή αποπροσωποποίηση και την απόλυτη κατάργηση των επιχειρημάτων μέσω των λέξεων και των εικόνων. Αισθάνεται κανείς δηλαδή πως επειδή όλα είναι διαθέσιμα (με κόστος), πως επειδή η περίφημη πρόοδος έχει απομακρύνει την φραστική ουσία και την σημασία της ίδιας της εικόνας ως προσφερόμενο προϊόν, όλα μπορεί να τα κάνει κανείς από την καρέκλα του σπιτιού του ή τον εργασιακό του χώρο.

Συνήθως, όμως, η υπερπροσφορά προκαλεί παύση της αναζήτησης και με αυτή την απόλυτη καθήλωση της επιθυμίας. Τουτέστιν απροθυμία για την απευθείας επαφή κατά πρόσωπο, όπως και την διαδικτυακή επαφή. Ακολουθεί η παύση των ενδιαφερόντων και ως μακρινή ουτοπία, η όποια προσπάθεια επικοινωνίας. Αυτοματοποίηση των κινήσεων και διασκέδαση με λίγες φράσεις και μηνύματα, φατσούλες και likes στο προσκήνιο.

Μέχρι να στερέψουν και αυτά και να μεταβούμε στην επόμενη μέρα, όπου θα θεωρούνται όπως κάποτε οι δια των κινητών γιορτινές ευχές που μπλόκαραν τα δίκτυα. Την εποχή αυτή τη ζούμε σήμερα που η απόλυτη άρνηση οιασδήποτε μορφής επικοινωνίας δεν σημαίνει κανένα νοσταλγικό come back εκτός των μοδάτων reunion με την εντολοδόχα και στημένη αναπόληση. Αυτοματοποιημένη και αυτή.