Η συγγραφέας Γιόλα Δαμιανού - Παπαδοπούλου

μιλά στη Μαριάνθη Βάμβουρα

«Ασυγχώρητο λάθος»  

«Η Μαργαρίτα ήταν μόλις οχτώ χρόνων, όταν οι γονείς της την έστειλαν παραδουλεύτρα σ' ένα αρχοντικό στην πόλη. Στα δεκατρία της, το αφεντικό την εκμεταλλεύτηκε και, αφού της πήρε το παιδί της, την πέταξε στον δρόμο. Τότε, εκείνη τυχαία ανακάλυψε την κλίση της στον χορό και την έκανε επάγγελμα. Έγινε χορεύτρια σε καμπαρέ. Έτσι άρχισε το μοναχικό ταξίδι μιας γυναίκας που η μοίρα τη χτύπησε αλύπητα. Αλλά δεν το έβαλε κάτω. Έπεφτε και ξανασηκωνόταν με πείσμα, προκειμένου να κερδίσει την υπόληψη μιας άσπλαχνης κοινωνίας που δε συγχωρεί και να βρει το χαμένο παιδί της.

Η ζωή της ήταν ένα δάσος από άντρες που την αγάπησαν, τη δίδαξαν, την ξεγέλασαν ή την πρόδωσαν. Στη μέση του δάσους το πιο ψηλό δέντρο την παρακινούσε να μη σταματά την ανοδική πορεία. Έτσι, η Μαργαρίτα κατόρθωσε να αποκτήσει ό,τι επιθυμούσε: δόξα και χρήμα. Μόνο που ξέχασε να επενδύσει στην αγάπη και τη φιλία. Και αυτό η ζωή δεν της το συγχώρησε ποτέ».

Τα παραπάνω συνθέτουν την πλοκή του νέου μυθιστορήματος της Γιόλας Δαμιανού Παπαδοπούλου, που κυκλοφόρησε μόλις πριν ένα μήνα από τις εκδόσεις «Ψυχογιός» και θίγει μέσα από λογοτεχνική έκφραση ένα υπαρκτό επί σειρά ετών σοβαρό κοινωνικό ζήτημα που βίωσε έντονα κατά το παρελθόν κυρίως η ελληνική κοινωνία και που, δυστυχώς, ακόμη υπάρχουν κατάλοιπα. Γνωστή για το καταξιωμένο συγγραφικό της έργο και το πολυπληθές αναγνωστικό κοινό, η Γιόλα Δαμιανού - Παπαδοπούλου γράφει καθαρά, ομολογεί αλήθειες, σε ύφος λιτό, ωμό εκεί που πρέπει, με άρτιες εκφράσεις έτσι που να αναδεικνύει την υπόθεση που πραγματεύεται. Ο αναγνώστης μέσα από τη γραφή της βιώνει πλήθος αισθημάτων, απορροφάται από την πλοκή και εντάσσεται στην ομήγυρη των ηρώων της ιστορίας. Θέλει να μπει πολλές φορές μπροστά από τα γραφόμενα των σελίδων, να προηγηθεί, αφού η συγγραφέας καταφέρνει με το λόγο της να τον εμπνεύσει για πολλά. Κάπως έτσι κι ακόμη περισσότερο μπορούμε να πούμε ότι έχουν τα πράγματα για το νέο της βιβλίο «Ασυγχώρητο λάθος».

Το νέο αυτό μυθιστόρημα, το διάβασα αμέσως μόλις κυκλοφόρησε. Και επειδή παρέσυρε τις σκέψεις μου μέρες, αφού είχα ολοκληρώσει την ανάγνωση, ζήτησα μία συνέντευξη από τη συγγραφέα για τους αναγνώστες της εφημερίδας «Δημοκράτης». 

-Κυρία Δαμιανού - Παπαδοπούλου θα θέλατε να μας δώσετε το στίγμα για το νέο σας μυθιστόρημα; Αποτελεί καθαρή μυθοπλασία ή περιλαμβάνει μέρος αληθινών συμβάντων;

Πρόκειται για την ιστορία της μυστήριας γυναίκας που για κάποια χρόνια ήταν το πιο πολυσυζητημένο άτομο της εποχής της. Ο κόσμος κουβέντιαζε για τους έρωτες, τα πλούτη και τα μεγαλεία της, αφήνοντας να αιωρείται γύρω από το όνομά της ένα μυστήριο. Και σε μια εποχή που δεν υπήρχαν αρκετά μέσα ενημέρωσης ο κόσμος πιανόταν από τις φήμες, έπλαθε δικές του ιστορίες και έβγαζε δικά του συμπεράσματα. Αυτή η γυναίκα με ενέπνευσε και ήθελα να κάνω μια ηρωίδα που να της μοιάσει. Έτσι έφτιαξα την δική μου Μαργαρίτα να ζήσει τη δική της ιστορία.

-«Ασυγχώρητο λάθος» ο τίτλος, πώς καταλήξατε σε αυτό; Αφορά στην ηρωίδα προς τον εαυτό της ή προς τρίτους;

Ο τίτλος παραπέμπει στην κατάληξη της ηρωίδας. Η κοινωνία είναι αμείλικτη μπρος σε σφάλματα που αφορούν τρίτους. Αφού  έσπρωξε ένα παιδί 8 χρονών σ' ένα δρόμο δίχως επιστροφή, το καταδίκασε και το περιφρόνησε για τις αποφάσεις που πήρε. Η ηρωίδα μου έγινε ευεργέτιδα πολλών ανθρώπων, ελπίζοντας πως θα έπαιρνε άφεση αμαρτιών. Άραγε, πήρε άφεση ή έμεινε για πάντα «η πόρνη»;

-Μας οδηγεί η ζωή σε ασυγχώρητα λάθη, τέτοια που να τα κουβαλάμε παντοτινά ως ανεπανόρθωτες καταστάσεις, οι οποίες προδιαγράφουν τον ρου και το μέλλον μας; Με άλλα λόγια, λάθη που τα πληρώνουμε μια ζωή;

Πιστεύω πως τίποτα δεν είναι ανεπανόρθωτο. Οι άνθρωποι στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν ή να πετύχουν κάτι εύκολα, κάνουν λάθη. Έστω κι αν πέσουν χαμηλά, βρίσκουν την δύναμη να ξανασηκωθούν και να προχωρήσουν. Η κοινωνία κάποιες φορές είναι άδικη και σκληρή και δεν συγχωρεί, κι αν είναι κανείς ευάλωτος τότε πέφτει στην παγίδα της.

-Με το νέο σας μυθιστόρημα ένα νέο κορίτσι, παιδί ακόμη, γίνεται έρμαιο της φτώχειας και καταντά θύμα εκμετάλλευσης του πλούσιου αφεντικού και των ανήθικων «ορέξεών» του. Κατά πόσο πιστεύετε ότι διαμορφώνει την κατάσταση η χρονική στιγμή που συμβαίνει ένα γεγονός;

Το μυθιστόρημα, μας μεταφέρει στην μεσοπολεμική Θεσσαλονίκη, σε μια στιγμή ολέθριων καταστάσεων πείνας, εκμετάλλευσης και πολλών δεινών. Μπορούμε να σκεφτούμε πως οι γονείς της Μαργαρίτας την εξανάγκασαν στα 8 της χρόνια να εγκαταλείψει το σπίτι και το χωριό της σε μια στιγμή απελπισίας. Όμως την εγκατέλειψαν, ποτέ δεν νοιάστηκαν για την τύχη της. Τέτοιες περιπτώσεις συναντάμε δυστυχώς, συχνά στις μέρες μας. Χιλιάδες παιδιά εγκαταλείπονται ή δέχονται κακοποίηση.

-Μαργαρίτα, Ξανθίππη, Λουί, Σταυρούλα, πρόσωπα μοιραία, τραγικά μέσα στην μυθιστορηματική πλοκή, που παλεύουν με νύχια και με δόντια, να παραμερίσουν τη λάσπη στην οποία τους πέταξε η βιοπάλη και να δουν τον ήλιο της ζωής. Παθιαστήκατε, πονέσατε με κάποια από αυτά;

Ταυτίστηκα με τον κάθε ένα ξεχωριστά, έκλαψα, θύμωσα, αγάπησα. Από τη ώρα που μοιράζονται οι ρόλοι ενός μυθιστορήματος, οι ήρωες αποκτούν σάρκα και οστά, γίνονται μέρος της σκέψης και των συναισθημάτων μου. Ποτέ δεν χάνουμε επαφή, ακόμα και μακριά από τον υπολογιστή βρίσκονται μαζί μου. Είναι οι μόνοι πιστοί μου σύντροφοι μέχρι να τελειώσει το γράψιμο.

-Η βασική σας ηρωίδα, η Μαργαρίτα, ως παιδί ζει με τον πιο σκληρό τρόπο την υλική αλλά και συναισθηματική ένδεια από την οικογένειά της. Μαζί και την απόρριψη. Ως ενήλικη, όμως, απολαμβάνει το θαυμασμό, τον έρωτα και την ολοκληρωτική αποδοχή μέσα στον πλούτο και την υλική αφθονία. Κατά πόσον ένας άνθρωπος με τέτοια παιδικά βιώματα μπορεί να διαχειριστεί αρκούντως καλά την "πλούσια" ενήλικη ζωή του; 

Ο πλούτος δεν πρέπει να μας ξεγελά. Η Μαργαρίτα ακόμη και μέσα στα πλούτη δεν ένιωσε ποτέ χαρά, ζούσε μια αβάστακτη μοναξιά.  Κουβαλούσε τα κατάλοιπα ενός παιδιού που εγκαταλείφθηκε, μιας έφηβης που ταπεινώθηκε και εξαπατήθηκε. Όλα αυτά την έκαναν μια γυναίκα άπληστη, χωρίς αισθήματα. Μόνος της στόχος ήταν να φτάσει ψηλά και να κερδίσει την υπόληψη της κοινωνίας. Ίσως το δεύτερο σαν προϋπόθεση να βρει το παιδί της.

-Πώς νιώθετε και ποιες σκέψεις μπορεί να κατακλύζουν το μυαλό σας κάθε φορά που βάζετε την τελευταία τελεία σε ένα μυθιστόρημά σας;

Όταν το ταξίδι τελειώσει και ο κάθε μου ήρωας φτάσει στον προορισμό του, αισθάνομαι σαν μια μάνα που τα παιδιά της ενηλικιώνονται και εγκαταλείπουν το σπίτι. Μοναξιά, αλλά και πληρότητα.

-Θα θέλατε να μας αποκαλύψετε εν μέρει πόσο διαρκούν συνήθως οι εσωτερικές διεργασίες πριν αρχίσετε να γράφετε ένα μυθιστόρημα; Μέχρι πού το φτάνετε πριν γράψετε την πρώτη λέξη;

Στη δική μου περίπτωση, οι διεργασίες του μυαλού παίρνουν πολλούς μήνες μέχρι να ωριμάσουν και να αποφασίσω να βάλω την πρώτη λέξη στον υπολογιστή. Μετά τις νοερές εμπνεύσεις που πάνε κι έρχονται, αρχίζει η έρευνα, οι συνεντεύξεις και όταν μαζευτούν όλες οι αναγκαίες πληροφορίες, αρχίζω το γράψιμο.

-Κατά τη διάρκεια της συγγραφής τι μερίδιο έχει στη σκέψη σας ο μελλοντικός αναγνώστης;

Τουλάχιστον μέχρι το μισό του βιβλίου όλη η προσοχή μου εστιάζεται στο ταξίδι. Μετά αρχίζουν οι προβληματισμοί για το πώς θα το δει ο αναγνώστης. Αλλά ενδομύχως γνωρίζω πως  αυτό που περιμένει είναι να δώσεις κάτι διαφορετικό, ενδιαφέρον, που να τον εξιτάρει, να τον ταξιδέψει και να τον κάνει να ονειρευτεί.

-Εσείς ως αναγνώστρια με ποια κριτήρια επιλέγετε τα βιβλία που διαβάζετε;

Περιμένω να ταξιδέψω σε τόπους που δεν έχω πάει, να μάθω πράγματα για ανθρώπους και νοοτροπίες που δεν γνωρίζω. Μου αρέσει να διαβάσω ένα καλογραμμένο κείμενο που να εξελίσσεται.

-Πιστεύετε ότι η συγγραφή ή η ανάγνωση μπορεί να κλείσει ή να απαλύνει πληγές;

Πιστεύω πως η συγγραφή για τον συγγραφέα είναι ένα είδος ψυχανάλυσης. Βγάζει αυτά που βαραίνουν την ψυχή του. Δεν είναι απαραίτητα δικά μας βάσανα, αλλά ό,τι βαραίνει την περιρρέουσα ατμόσφαιρα γίνονται δικά μας. Ο αναγνώστης με ένα καλό βιβλίο στο χέρι ξεφεύγει από τα δικά του βάσανα και αρμενίζει σε άλλους κόσμους. Αυτό είναι ανακουφιστικό, γιατί μέσα από τις σελίδες του βιβλίου μπορεί καμιά φορά να λύσει δικά του προβλήματα.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα:

Η Γιόλα Δαμιανού-Παπαδοπούλου γεννήθηκε στη Λευκωσία. Έζησε πολλά χρόνια στο Κονγκό και στη Νιγηρία. Σπούδασε δημοσιογραφία και συνεργάστηκε με ραδιοφωνικούς σταθμούς, περιοδικά και εφημερίδες της Κύπρου σε χρονογράφημα, πολιτιστικά και έρευνα. Έχει γράψει μυθιστορήματα για ενηλίκους και παιδιά, ενώ για το έργο της έχει αποσπάσει κρατικά βραβεία και πολλές διακρίσεις σε Κύπρο, Ελλάδα και Ευρώπη. Από τις Εκδόσεις «Ψυχογιός» κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά της Η ζωή είναι αγάπη, Αν ήξερα αλλιώς να σ' αγαπώ και Ηλέκτρα, Το δάκρυ της Αφρικής και Ασυγχώρητο λάθος. Είναι γνωστή στο αναγνωστικό κοινό και από το προσωπικό της ιστολόγιο: www.anagnostria.blogspot.com

Ας είναι καλοτάξιδο το νέο της μυθιστόρημα «Ασυγχώρητο λάθος», όπως υπήρξαν και τα προηγούμενα.

vamvouramar@gmail.com