Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Είναι από δύσκολο έως ακατόρθωτο να παραμένει κανείς ανεπηρέαστος από τα καθημερινά συμβάντα, να απέχει από τα γεγονότα και να επικαλείται την ατομική του νηνεμία και αταραξία, προκειμένου να δικαιολογήσει την απραξία του. Τα καθημερινά γεγονότα είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί σήμερα στον κοινωνικό ιστό, με ποικίλες εντάσεις, αψιμαχίες και διαπληκτισμούς, αλλά και τρομερό ανταγωνισμό σε όλα τα επίπεδα.

Το πιο τραγικό απ' όλα, όμως, είναι η ασύλληπτη εμπορευματοποίηση της μάθησης και της μόρφωσης, η διακίνηση του βιβλίου σα να είναι αποκλειστικά και μόνο ένα ακόμη καταναλωτικό αγαθό που πρέπει να μπει στο ντουλάπι ή να πεταχτεί στον κάλαθο των αχρήστων  μετά την σύντομη ανάγνωση. Θα έλεγε κανείς ότι όλα έχουν ειπωθεί, πως δεν υπάρχει κάτι καινούργιο να προστεθεί, πως ο λόγος έχασε οριστικά την βαρύτητα και σημασία του.

Σε τι οφείλεται, όμως, αυτή η άτακτη υποχώρηση της κριτικής σκέψης, της εμβάθυνσης των εννοιών και της αναλυτικής παρουσίασης των μεγάλων έργων του παρελθόντος; Γιατί όλοι σήμερα εμμένουν στην επιδερμική προσέγγιση των μεγάλων κλασσικών δημιουργημάτων; Γιατί αυτό που προέχει στις μέρες μας είναι ο νεωτεριστικός ορυμαγδός σε όλες τις πτυχές του πνεύματος, η απλοποίηση των λεκτικών συνθέσεων της παρελθοντικής γραφής και η απομυθοποίηση της τραγικότητας που χαρακτήριζε πολλά μεγάλα μυαλά λόγω αυτής ακριβώς της μοιραίας πρωτοπορίας που τα χαρακτήριζε;

Οι απορίες κάποιες φορές δεν μπορούν να απαντηθούν. Η νέα εποχή που εκτείνεται πέραν της ψηφιακής και τεχνολογικής επανάστασης, που ξεπερνούν τα όρια του σκεπτού αλλά που τελικά συρρικνώνονται και απολήγουν στην μινιμαλιστική τουτέστιν πλήρη απλοποίηση των μεθόδων και μέσων επιστημονικότητας με ό,τι αυτό σημαίνει για την χρονική επιστροφή μετά τον μεγάλο κύκλο της εξέλιξης, δεν είναι παρά η θεώρηση του όντος ως αντικειμένου και όχι ως κεντρική μορφή της ύπαρξης.

Η απόσταση δηλαδή, από την ανθρωποκεντρική θεώρηση λόγω των ενεργειών του ίδιου του ανθρώπου, η αποθέωση του υπερτεχνολογικού μέσου και η μηνυματική επικοινωνιακή δόμηση, αποσύρουν σταδιακά την διάθεση άμεσης επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων, καταργώντας τον διάλογο ή περιορίζοντάς τον σε στείρα αντιπαράθεση λόγω έλλειψης αλλά πάνω απ' όλα απουσία Παιδείας.

Και εξηγούμαι: τι να το κάνει κάποιος που επικοινωνεί μέσω διαδικτύου με χιλιάδες ανθρώπους, όταν ενώ μπορεί να τους δει με μεγαλύτερη ευκολία λόγω της συντόμευσης των αποστάσεων, δεν το κάνει γιατί βολεύεται πίσω από την ανταλλαγή μηνυμάτων και εικόνων; 

Η σημασία λοιπόν, της απευθείας επικοινωνίας έχει υποβαθμιστεί, ο διάλογος το ίδιο, και κάπου εκεί έρχεται και η παντός είδους απομυθοποίηση στις ανθρώπινες σχέσεις. Σταδιακά το πνεύμα αδρανεί, η ίδια η κριτική σκέψη απουσιάζει, το ακόνισμα του νου σπανίζει και συνολικά η μορφωτική διαδικασία εκτοπίζεται, με ολέθρια αποτελέσματα στην αιτία και λόγο ύπαρξης σε αυτό τον κόσμο.

Επηρεάζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό η θέση του ανθρώπου στην σημερινή εποχή. Η φθίνουσα πορεία της σκέψης και η άρνηση για διάλογο ως περιττή διαδικασία, σε συνδυασμό με την υπεραπλούστευση των πάντων, από τις λέξεις μέχρι τα τεχνολογικά επιτεύγματα, την συσσώρευση στο διαδίκτυο κάθε είδους ψευδοθεωριών που δεν βασίζονται καν σε στοιχειώδεις κανόνες και επιστημονικές ή μη αποδείξεις, αλλά και την αυθαίρετη χρήση φιλοσοφικών εννοιών σε περιπτώσεις που δεν ταιριάζουν λόγω υπέρβασης των ορίων λεκτικής ανοχής, όλα αυτά προκαλούν μία εξωπραγματική κατάσταση και πυροδοτούν την κατασίγαση ή ακόμη και παύση των συναισθημάτων που εκφράζονταν κάποτε εκρηκτικά κατά τον διάλογο.

Με λίγα λόγια, εκλείπει το πάθος και το όνειρο, η γοητεία της διαφωνίας με επιχειρήματα που γονιμοποιούν τον διάλογο. Μοιραία έρχεται κάποτε και η συνολική παρακμή που θλίβει κάποιους επειδή η μάζα κονιορτοποιείται χωρίς να το αντιλαμβάνεται. Κοινώς, το κατάντημα αυτό κάποιοι το αποκαλούν ζωή. Μια ζωή χωρίς μελέτη, χωρίς ανάλυση, χωρίς έγνοιες πέραν από την απόκτηση χρήματος, μια ζωή κενή ή στενά περιορισμένη σε συνηθισμένες σχέσεις και διαπροσωπικές επαφές.

Και το δράμα συνεχίζεται, καθώς το αξίωμα του απαίδευτου όντος θριαμβεύει. Στην ουσία δεν υπάρχει καν ενδιαφέρον για το ανθρώπινο ον, παρά ένας στείρος ανταγωνισμός στην λογική του ποιος ξέρει να επιδεικνύεται καλύτερα ως προς τις υλικές απολαύσεις και όχι ποιος γνωρίζει να συζητά ή επιθυμεί τον διάλογο που θεωρείται κουραστικός. Πικρή αλήθεια σε μία ανταριασμένη καθημερινότητα.