Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Πολλές φορές σκέπτεται κανείς πως όλα είναι μία ξαφνική απόφαση, ένα απότομο ξεκίνημα και ταχύς βηματισμός προς τα εμπρός γιατί πολύ απλά από ένα σημείο και μετά δεν χωρά αναβολή ή μετάθεση των πρωτοβουλιών, αλλά και των ίδιας της διαπίστωσης ατομικών ευθυνών στο απώτερο μέλλον.

Κάποτε οι άνθρωποι αποφασίζουν να κινηθούν δημιουργικά, πέρα από την θέληση των εξουσιών που πριμοδοτούν την στασιμότητα ως το καλύτερο βόλεμα και πρακτική επιβίωσης.

Η πρωτοβουλία για μία διαφορετική ζωή εμπερικλείει την διάθεση για καινοτόμες αλλαγές, αλλά πάνω απ' όλα ριζικές, γιατί με αυτό επιτυγχάνεται το φαντασιακό της αυτο-ολοκλήρωσης, σε μία κοινωνία που αν μη τι άλλο δεν φημίζεται για την ευρηματικότητά της, καθώς η στασιμότητα που προανέφερα δεν παράγει την παραμικρή ευοίωνη προοπτική.

Τι μας διδάσκει η ιστορία; Ότι χωρίς την ανάκληση στατικών σημασιών αλλά και στερεότυπων αντιλήψεων δεν έπεται καμία βελτίωση, ούτε αλλαγή των δεδομένων, που ενδεχομένως θα οδηγούσε σε άλλου τύπου συμπεριφορές.

Η ιστορία όμως, καθώς φαίνεται, δεν διδάσκει ούτε νουθετεί, πολύ περισσότερο δεν δίνει σε κάποιους την δυνατότητα να καταλάβουν πως από ένα σημείο και μετά η στασιμότητα δεν είναι κανόνας παρά καταδίκη. Δυστυχώς, αυτοί οι κάποιοι είναι που διαμορφώνουν την νοοτροπία της μάζας που συνηγορεί σε αυτήν ακριβώς την στατικότητα.

Ποια είναι η λύση; Δυστυχώς, συνταγές δεν υπάρχουν παρά μονάχα επιβίωσης, που, όμως, δεν βοηθάν τον άνθρωπο να γευτεί παρά απλά να ανέχεται τη ζωή.

Σκεφτείτε, όμως, τι γίνεται όταν επί χρόνια οι άνθρωποι δεν ζουν παρά επιζούν. Από τι; Από τις καθημερινές επιθέσεις κατά της ανεξαρτησίας τους, από τις καταδικαστικές συνήθειες, από τον συναισθηματικό και πνευματικό αφοπλισμό, την καταρράκωση των αξιών και την καθήλωση της σκέψης. 

Σχεδόν όλοι διαμαρτύρονται για τα τεράστια κενά σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής. Σχεδόν άπαντες διαπιστώνουν τη μιζέρια που σε συνδυασμό με την περιττή αφθονία, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα που οδηγεί απλά και μόνο στην κατόπτευση των καθημερινών γεγονότων και όχι στην ενεργό συμμετοχική διαμόρφωσή τους.

Στο τέλος δηλαδή, θέλω να πω, η καθημερινότητα τείνει να γίνει μία τυπική διαδικασία με αμέτρητους θεατές και μη ενεργούς πολίτες, μία καθημερινότητα που βασανίζει επαναληπτικά την διάθεση του καθενός, αδυνατώντας να προσφέρει κάτι περισσότερο από το ίδιο και απαράλλακτο.

Η ρουτίνα γίνεται το εύκολο φραστικό ρητό στα χείλη των πολιτών. Μια ρουτίνα που γίνεται αποδεκτή και που δεν εκριζώνεται εύκολα από την ειδολογική σκοπιά, ακόμη και αυτών που την κατακρίνουν σφοδρά.

Για να το πούμε με απλά λόγια: Αυτοί που αναπαράγουν τη ρουτίνα, την στηλιτεύουν και την αποδοκιμάζουν φραστικά. Πέραν τούτου, τίποτε άλλο. Εξάλλου, η δουλειά έχει γίνει και η καθημερινή συνήθεια γίνεται κτήμα του καθενός, κανονικότητα για να χρησιμοποιήσω την πολυδιαφημιζόμενη λέξη της πανδημίας.

Και όμως, αν μπορούσε ο καθένας να σκεφθεί έστω και μια στιγμή ποια είναι η ιδιοσυστασία αυτής της περίφημης ρουτίνας, αν αποφάσιζε μεμιάς πως αυτή η προβλέψιμη ζωή δεν είναι αυτή που πρέπει να ζει, αν με λίγα λόγια έθετε υπό αμφισβήτηση τα ισχύοντα δεδομένα, όλα θα ήταν διαφορετικά.

Και δεν αναφέρομαι σε μία άγνωστη ζωή με ουτοπική διάλεκτο, σε μία αβάσιμη και βασανιστική ιδεοληψία. Λέω απλά πως οι άνθρωποι έχουν ακόμη πολλά περιθώρια αλλαγής από το γεγονός και μόνο ότι η αλλαγή αυτή θα επιφέρει το σπάσιμο της ρουτίνας.

Πολλοί ισχυρίζονται ότι αυτό μπορεί να το κάνει ο καθένας σε καθημερινή βάση ποικιλοτρόπως. Με τι αποτέλεσμα όμως; Μήπως την αλλαγή της νοοτροπίας ή απλά την ψυχαγωγία και την διασκέδαση;

Η ζωή είναι κάτι παραπάνω από παραγέμισμα του χρόνου και κάλυψη των σοβαρών ατελειών της. Δεν είναι το νόημά της αυτό, να παραλλάσσονται οι παράγοντες που οδηγούν στην συνήθεια, πολύ απλά γιατί θα οδηγηθούμε σε μία άλλη συνήθεια.

Ζωή σημαίνει ελευθερία και με αυτό δεν υπονοείται κάποιας μορφής ασυδοσία. Τουναντίον, με το σπάσιμο της συνήθειας να ανακύψει ο πλούτος της, με την Παιδεία, την πνευματική καλλιέργεια που δίνουν το νόημα και την ουσία.

Ζωή δεν σημαίνει στατική συνήθεια, παρά ενεργός λειτουργία της σκέψης. Δεν σημαίνει ψυχαγωγία χάριν ενός επαναληπτικού κρεσέντου εκτόνωσης για να ξεχνάμε πρόσκαιρα πως είμαστε προσδεμένοι στο άρμα της στατικότητας. Σημαίνει φαντασιακή δημιουργία και διαρκής αμφισβήτηση.