Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Η παραπληροφόρηση διογκώθηκε το τελευταίο χρονικό διάστημα. Λόγω της παρατεταμένης πανδημίας, ολοένα και περισσότερες απίθανες θεωρίες είδαν το φως της δημοσιότητας ειδικά διαμέσου των social media.

Αποτέλεσμα, ο κόσμος να παραπλανάται και να οικειοποιείται κάθε είδους απίστευτες θεωρίες. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντικό ρόλο βέβαια έπαιξαν τα περιοριστικά μέτρα, που σε πολλές των περιπτώσεων ήταν όντως αδικαιολόγητα.

Ειδικά εδώ στην Ελλάδα έχουμε τελευταία βιώσει τον παραπληροφοριακό όγκο και έχουμε εμπεδώσει ειδικά το αξίωμα ότι όποιος είναι υπέρ του εμβολίου είναι με την κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κόμματα, προσπαθώντας να αναγάγουν σε πολιτικό ένα καθαρά ιατρικό θέμα.

Η διόγκωση της παραπληροφόρησης που μπορεί να οδηγήσει σε διαφόρου τύπου απαγορεύσεις σε βάρος της καθαρής και γνήσιας ενημέρωσης (όσο αυτή υπάρχει), ξεκίνησε παλαιότερα από τις κυβερνήσεις και τώρα έχει εξελιχθεί σε φιέστα των καθενός είδους «υποψιασμένων», οι οποίοι και διεκδικούν το αλάθητο σε όλα τα επίπεδα.

Στο πλαίσιο αυτό κάποτε θα φθάναμε και σε μέτρα κατά της πληροφόρησης αυτής και σε τελευταία ανάλυση χαμένος είναι ο πολίτης που θέλει να εκφραστεί. Κινδυνεύει δηλαδή ένα ολόκληρο επικοινωνιακό δίκτυο (καλό ή κακό) να τιναχθεί στον αέρα για κάποιους ανεγκέφαλους που πίστεψαν πως το να διαδίδουν ό,τι τους κατεβαίνει, μπορούν να γίνουν διάσημοι έστω και για λίγες ώρες. 

Η μείωση του όγκου της παραπληροφόρησης αποτελεί λοιπόν, πρώτο μέλημα των κοινωνικών δικτύων, που δεν θέλουν με την σειρά τους να χάσουν πελατεία. Γιατί έχει και αυτό το ρόλο του. Αν μη τι άλλο, όμως, η παραπληροφόρηση και ειδικά αυτή που είναι καραμπινάτη θα πρέπει με κάποιο τρόπο να περιοριστεί.  

Οι διαδικτυακές πλατφόρμες, τα κορυφαία κοινωνικά δίκτυα, οι διαφημιζόμενοι και ο κλάδος της διαφήμισης συμφώνησαν πριν από λίγο καιρό σε έναν κώδικα πρακτικής για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης της παραπληροφόρησης.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης covid-19, οι υπογράφοντες συμμετείχαν αποτελεσματικά σε ειδικό πρόγραμμα παρακολούθησης.

Το πρόγραμμα παρακολούθησης της παραπληροφόρησης COVID-19 παρείχε μια εις βάθος επισκόπηση των μέτρων που λαμβάνονται από πλατφόρμες για την καταπολέμηση ψευδών και παραπλανητικών πληροφοριών σχετικά με τον κορωνοϊό και τα εμβόλια.

Ο Κώδικας Πρακτικής υπογράφηκε από τις διαδικτυακές πλατφόρμες Facebook, Google και Twitter, Mozilla, καθώς και από διαφημιζόμενους και τμήματα της διαφημιστικής βιομηχανίας τον Οκτώβριο του 2018.

Στη συνέχεια, οι υπογράφοντες παρουσίασαν τους χάρτες πορείας τους για την εφαρμογή. Η Microsoft εντάχθηκε τον Μάιο του 2019, ενώ το TikTok υπέγραψε τον Ιούνιο του 2020.

Ο κώδικας πρακτικής για την παραπληροφόρηση είναι η πρώτη φορά παγκοσμίως που η βιομηχανία συμφωνεί, σε εθελοντική βάση, σε πρότυπα και διαδικασίες αυτορρύθμισης.

Την περασμένη Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου, κατά την τελευταία συνεδρίαση της συνέλευσης των υπογραφόντων, οκτώ νέοι δυνητικοί υπογράφοντες προσχώρησαν στη διαδικασία αναθεώρησης του κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση. Εξέφρασαν την προθυμία τους να αναλάβουν δεσμεύσεις στο πλαίσιο της ενισχυμένης έκδοσης του κώδικα.

Ο κατάλογος των νέων δυνητικών υπογραφόντων περιλαμβάνει επιγραμμικές πλατφόρμες βίντεο, όπως η Vimeo, νέα είδη κοινωνικών δικτύων, όπως το Clubhouse, και παρόχους διαφημιστικών τεχνολογιών, όπως ο DoubleVerify, καθώς και οργανώσεις που παρέχουν ειδική εμπειρογνωσία και τεχνικές λύσεις για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, όπως οι Avaaz, Globsec, Logically, NewsGuard.  

Ο κώδικας δεοντολογίας θεσπίστηκε τον Οκτώβριο του 2018. Όπως ανακοινώθηκε στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τη Δημοκρατία (ΕΣΔΔ), η Κομισιόν εξέδωσε έγγραφο καθοδήγησης σχετικά με την ενίσχυση του κώδικα δεοντολογίας για την παραπληροφόρηση τον Μάιο 2021, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ελλείψεις που εντοπίστηκαν κατά την αξιολόγηση του κώδικα από την Επιτροπή το 2020 και αντλεί διδάγματα από το πρόγραμμα παρακολούθησης της παραπληροφόρησης για την COVID-19.

Στο πλαίσιο της τακτικής παρακολούθησης που αφορά την παραπληροφόρηση για την COVID-19, η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης την Παρασκευή 1 Οκτωβρίου τις εκθέσεις των Google, Facebook, Twitter, TikTok και Microsoft, οι οποίες περιλαμβάνουν τα μέτρα που έλαβαν οι πλατφόρμες τον Ιούλιο και τον Αύγουστο για τον περιορισμό της παραπληροφόρησης για την COVID-19 και τα εμβόλια.