Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συνεχίζονται ακατάπαυστα σε παγκόσμιο επίπεδο και εφεξής δεν προβλέπεται τα πράγματα να αλλάξουν θεαματικά.

Σε επίπεδο ΕΕ, όμως, καταβάλλονται κάποιες προσπάθειες για να επιβληθούν κυρώσεις σε φυσικά πρόσωπα, οντότητες και φορείς που προβαίνουν σε παραβιάσεις, προκειμένου με αυτό τον τρόπο να μεταβληθεί κατά το δυνατόν η κατάσταση. 

Αυτό μπορεί να αποβεί υπέρ των αντιφρονούντων που καταδικάζονται με συνοπτικές διαδικασίες σε μία σειρά από χώρες, που ούτως ή άλλως δεν φημίζονται από καιρό για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η ΕΕ λοιπόν επιβάλλει περαιτέρω κυρώσεις για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο. Ας δούμε τι περιλαμβάνουν αυτές οι κυρώσεις και ποιες χώρες αφορούν.

Περιοριστικά μέτρα Οι χώρες

Το Συμβούλιο της ΕΕ αποφάσισε πριν λίγες ημέρες να επιβάλει περιοριστικά μέτρα σε 11 άτομα και 4 οντότητες που ευθύνονται για σοβαρές παραβιάσεις και καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο.

Μαζί με την καταχώριση 4 Ρώσων νωρίτερα αυτόν το μήνα, οι εν λόγω 15 καταχωρίσεις αποτελούν μέρος της πρώτης ευρύτερης δέσμης καταχωρίσεων στο πλαίσιο του παγκόσμιου καθεστώτος κυρώσεων της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στις παραβιάσεις που αποτελούν σήμερα στόχο περιλαμβάνονται μεγάλης κλίμακας αυθαίρετες κρατήσεις, ιδίως Ουιγούρων στο Σινγιάνγκ στην Κίνα, καταστολή στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας, εκτελέσεις χωρίς δίκη και βίαιες εξαφανίσεις στη Λιβύη, βασανιστήρια και καταστολή κατά ΛΟΑΔΜ και πολιτικών αντιπάλων στην Τσετσενία στη Ρωσία, και βασανιστήρια, εκτελέσεις χωρίς δίκη, συνοπτικές ή αυθαίρετες εκτελέσεις και δολοφονίες στο Νότιο Σουδάν και στην Ερυθραία.

Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων & ταξιδιωτική απαγόρευση στην ΕΕ

Στο πλαίσιο του παγκόσμιου καθεστώτος κυρώσεων της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα που θεσπίστηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2020, τα πρόσωπα και οι οντότητες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο υπόκεινται σε δέσμευση περιουσιακών στοιχείων στην ΕΕ.

Επιπρόσθετα, τα πρόσωπα που περιλαμβάνονται στον κατάλογο υπόκεινται σε ταξιδιωτική απαγόρευση προς την ΕΕ.

Επιπλέον, απαγορεύεται σε πρόσωπα και οντότητες στην ΕΕ να διαθέτουν κεφάλαια, είτε άμεσα είτε έμμεσα, σε πρόσωπα και οντότητες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο.

Οι σχετικές νομικές πράξεις με τα ονόματα των καταχωρισμένων προσώπων και οντοτήτων έχουν δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα.

Η απόφαση για το καθεστώς κυρώσεων

Να σημειωθεί ότι το Συμβούλιο είχε εκδώσει τον Δεκέμβριο του 2020 απόφαση και κανονισμό για τη θέσπιση παγκόσμιου καθεστώτος κυρώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για πρώτη φορά, η ΕΕ απέκτησε πλαίσιο που της επιτρέπει να επιβάλλει κυρώσεις σε φυσικά πρόσωπα, οντότητες και φορείς συμπεριλαμβανομένων κρατικών και μη κρατικών παραγόντων που ευθύνονται για σοβαρές παραβιάσεις και καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως, εμπλέκονται σε τέτοιες πράξεις ή συνδέονται με αυτές, ανεξαρτήτως του πού έχουν τελεστεί.

Στα περιοριστικά μέτρα περιλαμβάνονται ταξιδιωτική απαγόρευση για τα φυσικά πρόσωπα και δέσμευση κεφαλαίων τόσο για τα φυσικά πρόσωπα, όσο και για τις οντότητες. Επιπλέον, απαγορεύεται σε φυσικά πρόσωπα και οντότητες εντός της ΕΕ να θέτουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο κεφάλαια στη διάθεση όσων περιλαμβάνονται στον κατάλογο των κυρώσεων.

Το πλαίσιο των κυρώσεων

Το πλαίσιο για στοχευμένα περιοριστικά μέτρα εφαρμόζεται σε πράξεις όπως η γενοκτονία, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και άλλες σοβαρές παραβιάσεις ή καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων (π.χ. βασανιστήρια, δουλεία, εξωδικαστικές εκτελέσεις, αυθαίρετες συλλήψεις ή κρατήσεις).

Στο πεδίο εφαρμογής του καθεστώτος κυρώσεων εμπίπτουν επίσης, άλλες παραβιάσεις ή καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αν είναι διαδεδομένες, συστηματικές ή προκαλούν κατ' άλλον τρόπο σοβαρές ανησυχίες όσον αφορά τους στόχους της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας που ορίζονται στη Συνθήκη (άρθρο 21 ΣΕΕ).

Αρμόδιο να καταρτίζει, να επανεξετάζει και να τροποποιεί τον κατάλογο των κυρώσεων είναι το Συμβούλιο, αποφασίζοντας κατόπιν πρότασης κράτους μέλους ή του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας.

Στις 17 Νοεμβρίου 2020, το Συμβούλιο εξέδωσε συμπεράσματα σχετικά με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία 2020-2024, στα οποία καθορίζονται οι σχετικές επιδιώξεις και προτεραιότητες της ΕΕ στις σχέσεις της με όλες τις τρίτες χώρες.

Με το σχέδιο δράσης της ΕΕ, η ΕΕ δεσμεύτηκε να αναπτύξει νέο οριζόντιο ενωσιακό παγκόσμιο καθεστώς κυρώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με σκοπό την αντιμετώπιση σοβαρών παραβιάσεων και καταπατήσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως.