Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Όταν οι άνθρωποι καταγίνονται με περιττές ασχολίες συνήθως γίνονται παράξενοι, αλλά πάνω απ' όλα ιδιότροποι και μη συνεργάσιμοι. Όταν οι πολίτες δεν ασχολούνται με τα κοινά -και με αυτό δεν εννοώ με την πολιτική των κομμάτων που ούτως ή άλλως είναι αποδοκιμαστέα γίνονται μονόχνοτοι και ιδιαζόντως επιθετικοί απέναντι σε όλους εκείνους που τους επισημαίνουν πως η ενασχόληση με την πολιτική είναι βασική προϋπόθεση της κοινωνικής διαμόρφωσης.

Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες που ασχολούνται με το να καταμετρούν τις απώλειες και τις ήττες μετά τις όποιες διαμαρτυρίες και που επιστρέφουν ξανά στις εστίες τους καταπονημένοι, δεν είναι αυτοί που θα αλλάξουν τα ισχύοντα δεδομένα, πολύ απλά γιατί μετά από την άνιση μάχη συνήθως εγκαταλείπουν κάθε προσπάθεια. Δεν λέει κανείς βέβαια, μετά την προσπάθεια που καταβάλλει, να βρεθεί από την μια στιγμή στην άλλη και πάλι στις επάλξεις. Αυτό που πρέπει, όμως, να γίνεται, είναι να μην παραιτείται κανείς από τις αξιώσεις για μια δίκαιη και ισότιμη κοινωνία, και σαφώς να μην ευλογεί το περιβόητο κλείσιμο στο καβούκι.

Πολλοί θα πουν πως ο κόπος αυτός είναι μάταιος, πως η κοινωνία δεν αλλάζει, ίσως και να παραδέχονται ενδόμυχα πως ετούτος ο κόσμος είναι ο πιο υποφερτός, αφού και τα προϊόντα είναι προσεγγίσιμα σε όλους και η ακρίβεια καλύπτεται από τις κάθε είδους κοινωνικές προσφορές. Μιλάν δηλαδή και αναφέρονται σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις για μια δήθεν ατομική εξέλιξη, έναν κόσμο που μπορεί κανείς να σκέφτεται και να αποφασίζει ελεύθερα. Είναι, όμως, έτσι; Σε καμία περίπτωση.

Τις επιπτώσεις αυτής της μονοδιάστατης κοινωνίας τις ζούμε καθημερινά υπό το πρίσμα της ετερονομικής κοινωνικής διάρθρωσης, υπό την καθοδήγηση των λίγων σε βάρος των πολλών και από την πεποίθηση πως άλλοι αποφασίζουν για το κοινωνικό σύνολο. Ο κόσμος αυτός δεν δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους πολίτες αλλά παραδόθηκε από αλλού, από έναν αόριστο Θεό, από τον ένα και μοναδικό ηγέτη που πρόσφερε στο ποίμνιό του απεριόριστες επιθυμίες και εξουσία, μια εξουσία που την αποκτά κανείς στην πορεία προς την επιβολή του δικού του εαυτού σε βάρος του άλλου, από την μακρινή κεντρική κυβέρνηση των λίγων που αποφασίζουν για τους πολλούς.

Έχει, όμως, μέλλον αυτή η κοινωνία; Μπορεί άραγε, να αντέξει ο κοινωνικός ιστός όσο η πίεση από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα αυξάνει αλματωδώς; Και σε τελική ανάλυση, πώς μπορεί να αντέξει ένα σύστημα, που το μόνο που κάνει είναι να αναπαράγει ανισότητα και διακρίσεις σε όλα τα κοινωνικά πεδία;

Οι περιττές λοιπόν, ασχολίες των ανθρώπων δεν κάνουν τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από το να αποπροσανατολίζουν από τον κυρίαρχο στόχο της απονομής δικαιοσύνης. Με αυτά τα δεδομένα, καλείται ο καθένας να παίξει τον ρόλο του, απομονωμένος και ηττημένος, με ένα συνεχές παράπονο για την πορεία αυτής της κοινωνίας, που σε τελευταία ανάλυση κανέναν δεν ικανοποιεί.

Απομόνωση, περιθωριοποίηση και μεγέθυνση της μικρότητας και σαχλότητας, ώστε να μπορέσει ο κόσμος να κουμαντάρεται με ευκολία. Άνθρωποι χωρίς ενδιαφέροντα, με ελάχιστες ασχολίες και με το μέτρο να έχει χαθεί από προσώπου γης. Ένας κόσμος εικονικός, ένας κόσμος που δεν ξεχωρίζει για την ευρηματικότητά του, μια κοινωνία περίκλειστη μέσα στην τεχνητή της ανοικτότητα, ένας κόσμος που φαντάζει μεγαλοπρεπής επειδή η παράδοση δεν έσπασε από κάποια επαναστατική πρακτική, αλλά απλά αγνοήθηκε από την διαφημιστική αγορά.

Και είναι σίγουρο ότι όταν η παράδοση δεν σπάει με την αμφισβήτηση των παραμέτρων της παρά μπαίνει στη γωνία από κάποια διάθεση για νεωτερισμούς χάριν των νεωτερισμών, η όλη προσπάθεια καταλήγει στο κενό.

Κατά κάποιο τρόπο, η προσπάθεια πολιτικοποίησης του κόσμου γίνεται ακόμη δυσκολότερη γιατί η τεχνητή αδιαφορία έχει κάνει για μια ακόμη φορά σωστά την δουλειά της. Με λίγα λόγια, κανείς δεν ξεβολεύεται από μια τεχνητή ευημερία, όπου το κυρίαρχο επαναστατικό στοιχείο είναι πόσα ποτά κατανάλωσε κανείς το προηγούμενο βράδυ και εκτονώθηκε και όχι πόσα σχέδια έκανε άγρυπνος για την ανατροπή όλου αυτού του καλοστημένου παιχνιδιού εξουσίας.