Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Ο αριθμός των επιθέσεων κατά δημοσιογράφων ολοένα αυξάνεται, καθώς το κυνήγι της αποκλειστικής είδησης πέρα από τα όποια διαφημιστικά οφέλη για το Μέσον, δημιουργεί πολλά προβλήματα στην ασφάλεια του ίδιου του δημοσιογράφου που υπογράφει το θέμα.  Μόνο το 2020 καταγράφηκαν περισσότερες από 900 επιθέσεις κατά δημοσιογράφων στην ΕΕ. Το γεγονός αυτό από μόνο του δείχνει ότι η κατάσταση έχει ξεφύγει από τον έλεγχο και πως από ένα σημείο και μετά θα πρέπει να ληφθούν επείγοντα μέτρα.

Αυτό σε συνδυασμό με το ότι μεσούσης της πανδημίας, οι δημοσιογράφοι σε πολλά μέρη του κόσμου δέχθηκαν και εξακολουθούν να δέχονται  την μεγαλύτερη πίεση από ποτέ και ότι οι διακοπές στην ροή της ενημέρωσης, η κρατική παραπληροφόρηση, οι αυθαίρετες συλλήψεις και η βία κατά των εργαζομένων στα μέσα ενημέρωσης περιόρισαν την ελευθερία του Τύπου σε όλες τις ηπείρους.

Μάλιστα, η κατάταξη των δημοσιογράφων χωρίς σύνορα (RSF) για την ελευθερία του Τύπου το 2021 δείχνει ότι ειδικά τα απολυταρχικά καθεστώτα καταχράστηκαν την πανδημία για να περιορίσουν περαιτέρω την ελεύθερη υποβολή εκθέσεων και ότι ακόμη και οι εδραιωμένες δημοκρατίες αγωνίστηκαν κατά την διάρκεια της πανδημίας για να διασφαλίσουν ότι οι δημοσιογράφοι θα μπορούσαν να κάνουν ανεμπόδιστα τη δουλειά τους.

Σχεδόν ένα στα τρία περιστατικά βίας κατά δημοσιογράφων λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, γεγονός που τις καθιστά το συχνότερο μέρος επιθέσεων κατά δημοσιογράφων το 2020. Σε αρκετά κράτη μέλη, δημοσιογράφοι έχουν δεχτεί επιθέσεις από διαδηλωτές αλλά και από την αστυνομία, σε πολλές των περιπτώσεων.

Η ψηφιακή και η διαδικτυακή ασφάλεια επίσης έχει καταστεί μείζον μέλημα για τους δημοσιογράφους λόγω της διαδικτυακής υποκίνησης σε μίσος, των απειλών σωματικής βίας, των κινδύνων της κυβερνοασφάλειας και της παράνομης παρακολούθησης.

Οι γυναίκες δημοσιογράφοι και οι δημοσιογράφοι που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες, καθώς και εκείνοι που ασχολούνται με θέματα ισότητας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε απειλές και επιθέσεις. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν περισσότερες απειλές από τους άνδρες συναδέλφους τους: το 73% δήλωσαν ότι έχουν βιώσει διαδικτυακή βία κατά την εργασία τους.

Το 2021, σύμφωνα με την έκθεση των δημοσιογράφων χωρίς σύνορα, στην Ουγγαρία η εξάπλωση των «ψευδών αναφορών» για την πανδημία ποινικοποιήθηκε, όπως και στη Μαλαισία.

Η Αίγυπτος απαγόρευσε τη δημοσίευση όλων των ανεπίσημων στοιχείων για την πανδημία, ενώ το καθεστώς Άσαντ στη Συρία επέβαλε μπλακάουτ ειδήσεων σε όλα τα μέσα ενημέρωσης εκτός από το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων.

Η πραγματική παραπληροφόρηση προήλθε από πολλές κυβερνήσεις και αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Ο πρώην πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, διέδωσε εξίσου αναποτελεσματικές ή ακόμη και επικίνδυνες θεραπείες κατά του Covid-19 μαζί με τους ομολόγους του Jair Bolsonaro στη Βραζιλία ή Nicols Maduro στη Βενεζουέλα.

Σε χώρες διαφορετικές μεταξύ τους όπως η Κίνα, η Βενεζουέλα, η Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο, εργαζόμενοι σε ΜΜΕ συνελήφθησαν για την κάλυψη της πανδημίας.

Τέλος, περισσότεροι από 100 επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης βρίσκονται αυτή τη στιγμή φυλακισμένοι στην Κίνα, περισσότεροι από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο.

Αλλά ακόμη και πέρα από την πανδημία, τα αυταρχικά καθεστώτα βρήκαν ευκαιρία να καταστείλουν τις ανεξάρτητες εκθέσεις και αναφορές.

Στο Βιετνάμ, υπήρξε κύμα συλλήψεων ενόψει του Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος. Στη Λευκορωσία, πάνω από 400 εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια του έτους, οι περισσότεροι από αυτούς προσωρινά. Είχαν αναφερθεί στις μαζικές διαδηλώσεις μετά τις αμφισβητούμενες προεδρικές εκλογές.

Στην Αλγερία και το Μαρόκο, το δικαστικό σώμα εκβιάζεται για να εκφοβίσει επικριτές δημοσιογράφους, φορτώνοντάς τους με εξωφρενικές και παράλογες κατηγορίες. Η Ρωσία, τέλος, εισήγαγε διάφορους νόμους που περιορίζουν περαιτέρω την ελευθερία του Τύπου και ενισχύουν την διαδικτυακή παρακολούθηση, καταλήγει στον απολογισμό της η ετήσια έκθεση των δημοσιογράφων χωρίς σύνορα.

Τα κράτη μέλη πάντως, αξίζει να σημειωθεί, παρακινούνται από την ΕΕ να προωθήσουν τη συνεργασία ανάμεσα στις διαδικτυακές πλατφόρμες και στους οργανισμούς με εμπειρογνωσία στην αντιμετώπιση απειλών κατά δημοσιογράφων, αναδεικνύοντας για παράδειγμα τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν ως αξιόπιστες πηγές επισήμανσης παράνομου περιεχομένου.

Οι σχετικοί φορείς κυβερνοασφάλειας θα πρέπει, κατόπιν αιτήματος, να βοηθούν τους δημοσιογράφους που επιθυμούν να διαπιστώσουν εάν οι συσκευές ή οι διαδικτυακοί λογαριασμοί τους έχουν παραβιαστεί, να λάβουν τις υπηρεσίες εγκληματολόγων ερευνητών κυβερνοασφάλειας.

Η ΕΕ συγχρηματοδοτεί επίσης, ευρωπαϊκό μηχανισμό ταχείας αντίδρασης υπό την καθοδήγηση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελευθερίας του Τύπου και των Μέσων Ενημέρωσης που εδρεύει στη Λειψία της Γερμανίας.

Ο μηχανισμός παρέχει στήριξη για νομική υπεράσπιση και γνωμοδότηση, βοήθεια έκτακτης ανάγκης όπως κάλυψη ταξιδιών, ψυχολογικής υποστήριξης και οικογενειακών εξόδων, προσφέρει κατοικίες στη Γερμανία και στην Ιταλία, ενώ διοργανώνει και υποστηρίζει δράσεις κατάρτισης σε ολόκληρη την ήπειρο.