Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Οι νέοι με σοβαρές αναπηρίες περιθωριοποιούνται και αποκλείονται από το εργασιακό προτσές στην Ελλάδα. Την ίδια στιγμή, ο κοινωνικός αποκλεισμός επιδεινώνεται και οι ευκαιρίες κοινωνικής αλληλεγγύης λιγοστεύουν απελπιστικά για την ευαίσθητη αυτή κοινωνική ομάδα.

Αποτέλεσμα, η Ελλάδα να κατατάσσεται στις χώρες που όχι μόνο δεν παρέχουν ίσες ευκαιρίες στα άτομα με σοβαρές αναπηρίες -και ειδικά στους νέους- αλλά να τους περιθωριοποιεί και να τους απομονώνει, μη παρέχοντάς τους ταυτόχρονα τα στοιχειώδη για να επιβιώσουν.

Τα στοιχεία της έρευνας που ακολουθεί προέρχονται από το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας, το οποίο επικεντρώνεται στους νέους με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, στις συνθήκες διαβίωσής τους στην Ελλάδα και στο επίπεδο πρόσβασής τους σε θεμελιώδη δικαιώματα.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, παρά τα όσα θετικά βήματα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, μετά την κύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, οι νέοι με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν πολλαπλά εμπόδια και εκτεταμένο κοινωνικό αποκλεισμό σε όλα τα πεδία της κοινωνίας: Αποκλεισμός, ο οποίος εντάθηκε δραματικά με την πανδημική κρίση.

Σε μια συγκυρία που τα ζητήματα των νέων ιεραρχούνται ψηλά και στην ατζέντα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που ανακήρυξε το 2022 ως «Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας», αλλά και σε μια συνθήκη, αυτή της πανδημικής κρίσης, που πλήττει δυσανάλογα τη νέα γενιά και ιδίως τους νέους με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, το Παρατηρητήριο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία Ε.Σ.Α.μεΑ. δημοσιεύει για πρώτη φορά στην Ελλάδα δείκτες αναφορικά με τους νέους με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις, αξιοποιώντας τα πρωτογενή δεδομένα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών έτους 2020.

Οι δείκτες αυτοί παραπέμπουν σε πρωτοφανή δεδομένα που δείχνουν την χειροτέρευση της κατάστασης κατά την διάρκεια της πανδημίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας λοιπόν, μόνο το 10% των νέων με σοβαρή αναπηρία είναι ενταγμένοι στην εργασία. Το 71,4% και ηλικία 25-34 ετών δεν έχει εργαστεί ποτέ.

Το 46% των νέων με σοβαρή αναπηρία ως 34 ετών δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Μόνο το 13% 30 έως 34 ετών είναι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ πανεπιστημιακό τίτλο διαθέτει το 45% των νέων χωρίς αναπηρία.

Το 40,5% ηλικίας 16-24 ετών και το 64,4% ηλικίας 25-34 ετών, ζουν σε συνθήκες φτώχειας ή/και κοινωνικού αποκλεισμού.

Μόνο το 22,5% των νέων με σοβαρή αναπηρία δαπανά ένα μικρό χρηματικό ποσό σε εβδομαδιαία βάση για να καλύψει προσωπικές του ανάγκες, ενώ οι νέοι χωρίς αναπηρία απολαμβάνουν αυτή τη δυνατότητα σε ποσοστό 58,1%.

Μόνο το 25% δηλώνουν τακτική συμμετοχή σε δραστηριότητες αναψυχής.

6 στους 10 νέους με αναπηρία, ηλικίας 16-24 ετών και 5 στους 10 ηλικίας 25-34 ετών έχουν αισθανθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών ή και περισσότερο, άδικη μεταχείριση σε κάποιο τομέα της ζωής τους, ότι δεν έχουν, για παράδειγμα, ίσες ευκαιρίες με άλλα άτομα του περιβάλλοντός τους ή ότι βιώνουν κάποιας μορφής αποκλεισμό λόγω των περιορισμών ή των δυσκολιών της υγείας τους.

Για την σταδιακή επίλυση των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία προτείνονται προγράμματα προώθησης της συμμετοχής των νέων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις στον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την ψυχαγωγία, προγράμματα για την ομαλή μετάβαση των παιδιών και των νέων με αναπηρία στις εκπαιδευτικές βαθμίδες, αλλά και από την εκπαίδευση στην εργασία.

Ένα τέτοιο στοχευμένο πρόγραμμα υλοποιείται αυτό το διάστημα από την Ε.Σ.Α.μεΑ., η οποία επιδιώκει να στηρίζει και έμπρακτα τους νέους με αναπηρία στη χώρα.

Ειδικότερα, η Ε.Σ.Α.μεΑ. υλοποιεί επιδοτούμενο Πρόγραμμα Κατάρτισης για 3.000 Νέους/Νέες με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις σε όλη την επικράτεια, ένα πρόγραμμα που επικεντρώνεται στην απόκτηση σύγχρονων και πιστοποιημένων δεξιοτήτων σε δυναμικούς κλάδους της οικονομίας.

Δεδομένου και του δημογραφικού προβλήματος της χώρας, η επικέντρωση των πολιτικών κοινωνικής ένταξης στη νέα γενιά και ειδικότερα στις κατηγορίες των ευάλωτων ομάδων, πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα στη διαμόρφωση των κοινωνικών πολιτικών, επισημαίνει χαρακτηριστικά η Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία.