Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

H παρατηρούμενη κλιματική αλλαγή των τελευταίων ετών που έχει ήδη προκαλέσει πολλά προβλήματα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη συνεχίζεται με ακατάπαυστους ρυθμούς, επιφέροντας σημαντικό πλήγμα στην ανθρώπινη επιβίωση. 

Ολοένα και περισσότερα ακραία καιρικά φαινόμενα όπως πλημμύρες, τυφώνες, πυρκαγιές, θεαματικό λιώσιμο των πάγων, αλλά και ξαφνικά έντονα καιρικά φαινόμενα προκαλούν ήδη τεράστιες καταστροφές στο φυσικό και αστικό περιβάλλον.

Πέρα, όμως, από τις υλικές καταστροφές, πέρα από τους θανάτους και τα κάθε λογής ατυχήματα που αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή, αυτό που έχει επηρεάσει σημαντικά τους ανθρώπους είναι η ραγδαία αλλαγή της ψυχολογίας τους, εν ολίγοις η δημιουργία ψυχικών ασθενειών που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης. Την σχέση κλιματικής αλλαγής και ψυχικών διαταραχών την έχουν διαπιστώσει και πολλές μελέτες που έγιναν τώρα τελευταία.

Σύμφωνα με αυτές τις μελέτες, κατά τη διάρκεια της κλιματικής αλλαγής, περισσότεροι άνθρωποι απ' ό,τι στο παρελθόν θα μπορούσαν να επηρεαστούν και επηρεάζονται ήδη από ψυχικό στρες και ψυχικές ασθένειες.

Την Τετάρτη στο Βερολίνο, εμπειρογνώμονες και ειδικοί προειδοποίησαν για μια συνολικά αυξημένη ανάγκη ψυχιατρικής περίθαλψης στο πλαίσιο των καιρικών και περιβαλλοντικών αλλαγών.

Δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες, λεπτή σκόνη και ζέστη: είναι προφανές ότι η κλιματική αλλαγή μπορεί να αφήσει σωματικές βλάβες στο πέρασμά της. Αλλά και η ψυχιατρική αναμένει αυξανόμενο αριθμό ασθενών για τον λόγο αυτό.

«Η κλιματική αλλαγή θέτει σε κίνδυνο την ψυχική υγεία. Το σύστημα υγείας δεν είναι προετοιμασμένο γι' αυτό», γράφει μια ομάδα εμπειρογνωμόνων της Γερμανικής Εταιρείας Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας, Ψυχοσωματικής και Νευρολογίας (DGPPN) στη "Διακήρυξη του Βερολίνου".

Κατά την παρουσίαση των προβλέψεων και αποτελεσμάτων μελετών που έγιναν την Τετάρτη, οι ειδικοί κάλεσαν τους πολιτικούς να αναλάβουν άμεσα δράση. «Προστασία του κλίματος σημαίνει ψυχική υγεία. Η κλιματική αλλαγή το αντίθετο», δήλωσε ο καθηγητής Dr. Mazda Adli, επικεφαλής γιατρός της Fliedner Klinik του Βερολίνου, ο οποίος συμμετέχει ενεργά στην ομάδα εμπειρογνωμόνων.

Σύμφωνα με μια μετα-ανάλυση, υπάρχει 0,9% υψηλότερος κίνδυνος ψυχικής ασθένειας για κάθε βαθμό υπερθέρμανσης του πλανήτη, αναφέρεται σε έγγραφο θέσης της DGPPN. Σύμφωνα με την DGPPN, σχεδόν το 28% των ενηλίκων σε εθνικό επίπεδο πληρούν ήδη τα κριτήρια μιας ψυχικής ασθένειας κατά τη διάρκεια ενός έτους.

Οι πιο συνηθισμένες είναι οι αγχώδεις διαταραχές, η κατάθλιψη και οι διαταραχές που προκαλούνται από τη χρήση αλκοόλ ή φαρμάκων. Τι προστίθεται στον απόηχο της κλιματικής αλλαγής; Περισσότερες αγχώδεις διαταραχές, περισσότερη κατάθλιψη, περισσότερα επακόλουθα ψυχικού  τραύματος, περισσότερες αυτοκτονίες, δήλωσε ο Adli.

«Το κλίμα πηγαίνει στον εγκέφαλο». Όσοι έχουν ήδη ψυχική ασθένεια είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι και ευάλωτοι στο κλιματικό στρες, είπε.

Ο καθηγητής Dr. Andreas Heinz, διευθυντής της Κλινικής Ψυχιατρικής και Ψυχοθεραπείας στο Charit του Βερολίνου, ανέφερε επίσης τις γυναίκες, τα άτομα με αδύναμα κοινωνικά δίκτυα και τα άτομα με χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση ως ευάλωτες ομάδες.

Ως άμεση συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, το έγγραφο αναφέρει, για παράδειγμα, τις διαταραχές μετατραυματικού στρες, οι οποίες μπορεί να επηρεάσουν τους ανθρώπους μετά από φυσικές καταστροφές, όπως ένας τυφώνας.

Επίσης και την επίδραση της ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια: αυτή δεν είναι σε καμία περίπτωση επιβλαβής μόνο για τους πνεύμονες.

«Ο βρώμικος αέρας προκαλεί σοβαρές ψυχικές ασθένειες», δήλωσε ο Adli. Επιπλέον, υπάρχουν έμμεσες συνέπειες που αποτελούν «τεράστιους ψυχολογικούς παράγοντες κινδύνου και στρες». Αυτές περιλαμβάνουν συγκρούσεις για φυσικούς πόρους, όπως το πόσιμο νερό και τη φυγή λόγω καταστροφής των ενδιαιτημάτων.

Ο Adli δήλωσε ότι οι μόνιμοι φόβοι που έχουν ορισμένοι άνθρωποι λόγω της περιβαλλοντικής καταστροφής τελικά μειώνουν την ανθεκτικότητα (ψυχολογική αντοχή) και την ικανότητα προσαρμογής.

Οι φόβοι επηρεάζουν ιδιαίτερα τους νέους, είπε. «Και ως ψυχίατρος που συνήθως ανακουφίζει τους φόβους, πρέπει να πω ότι αυτοί οι φόβοι είναι δικαιολογημένοι». Τελικά, επηρεάζεται η κοινωνική συνοχή, όπως δείχνει πολύ καλά η συζήτηση γύρω από τους ακτιβιστές της "τελευταίας γενιάς" που ασχολούνται επισταμένως με το κλίμα.