Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Θα μπορούσε να πει κανείς ανενδοίαστα ότι βιώνουμε εποχές όπου το κάλεσμα για έναν άλλο κόσμο με διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης συνθλίβεται από την τρομακτική πίεση που ασκούν τα κάθε λογής συμφέροντα, ατομικά ή γενικά. Αυτό που αποκαλείται «καλό για τον κόσμο» δεν είναι παρά καταναλωτικά αγαθά, που στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτοματοποιούν τη ζωή και αποσυνδέουν τον άνθρωπο από τις δραστηριότητές του.

Ενίοτε μάλιστα, αυτά τα αγαθά αποκαλούνται «παροχές» στον καθημερινό βίο, παροχές που συμβάλλουν τα μάλα στον έλεγχο της ζωής του καθενός. Με λίγα λόγια, κάνουν τον άνθρωπο να σαγηνεύεται από την τεχνολογία σε σημείο που όπως στο facebook δίνεται η δυνατότητα να ξέρεις ανά πάσα στιγμή πού είναι ο γνωστός και φίλος σου, ο οποίος ενεργοποιεί την δυνατότητα εντοπισμού, να μπορεί ο καθένας να αυτοδιαφημίζεται ότι είναι πολυταξιδεμένος.

Τι είναι αυτό που μπορεί να μας κάνει να αναζητήσουμε και πάλι την απλότητα; Πώς μπορούμε να βρούμε ξανά την πηγή που θα μας ξαναδώσει την πραγματική χαρά της χαμένης νιότης; Συνταγές επιβίωσης δεν υπάρχουν. Ο δρόμος της Παιδείας και της μόρφωσης, όμως, παραμένει ανοιχτός. Τα δε μυστικά περάσματα δεν έχουν χαθεί.

Αυτό από μόνο του αποτελεί την βάση για την επανεκκίνηση των δυνατοτήτων, την αναζήτηση των χαμένων θησαυρών και την επαναφορά των πραγματικών αξιών που διατηρεί κάποιος μαζί με τα ιδανικά για έναν ελεύθερο μα όχι άναρχο όπως πολλοί βαυκαλίζονται κόσμο.

Βλέπεις καθημερινά να γίνονται κάθε είδους συζητήσεις για την φιλαυτία και την υπερβολή, να ανοίγονται διάλογοι για την ανάσυρση της αξιοπρέπειας, να διαβουλεύεται ο κόσμος για το δίκαιο και το άδικο. Οι έννοιες αυτές γίνονται βασικό θέμα στην ανθρώπινη επικοινωνία, ακόμη και υποκεφάλαια στα κομματικά τσιτάτα.

Φαίνεται καθαρά πως και οι μπροσούρες τους έχουν αλλάξει ρότα, έχουν βάλει πλώρη για την πολυδιαφημιζόμενη ολική επαναφορά, που δεν λαμβάνει βέβαια χώρα από την αναπόληση του παρελθόντος στις καλοκαιρινές συζητήσεις. Δεν υπάρχει αμφιβολία πάντως, ότι το πρόβλημα είναι εδώ και δη μη εύκολα επιλύσιμο.

Θα έλεγε κανείς πως ψάχνουμε ψύλλους στ' άχυρα. Ψάχνοντας, όμως, επανακτά κανείς τις ξεχασμένες δυνάμεις. Η πρόταση του παρόντος -που ισχύει βέβαια εδώ και πολλές δεκαετίες είναι «βγάλτε λεφτά, καταναλώστε μέχρι τελικής πτώσης». Με τον τρόπο αυτό θεωρούν οι μαιτρ της διαφήμισης πως ενισχύεται η αυτοπεποίθηση, ο αυτοπροσδιορισμός του ατόμου, ο ρόλος και η θέση του στην κοινωνία. Είναι, όμως, έτσι; Ασφαλώς και όχι.

Στην πορεία για την αποκατάσταση του κατεστραμμένου κόσμου επιβάλλονται προφανώς και οικολογικές ντιρεκτίβες, διατάγματα για την διατήρηση της βιοποικιλότητας, ενίοτε μάλιστα και αναδασώσεις ή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Όλα για το καλό του κόσμου. Ό,τι, όμως και να γίνει, θα πρέπει πάνω απ' όλα να συνοδεύονται από την απαραίτητη πληροφόρηση για το ποιοι είναι αυτοί που ευθύνονται διαχρονικά για την τεράστια αυτή περιβαλλοντική παρακμή. Μια παρακμή που έχει επηρεάσει αλυσιδωτά τις ανθρώπινες συμπεριφορές, τις συνήθειες και τις παραδόσεις.

Η γενικευμένη παρακμή, η αυτοματοποίηση των πάντων και η απώλεια των ανθρώπινων χαρακτηριστικών οδηγεί στην σαγήνευση ενός απομαγεμένου κόσμου που προβάλλει τις τεχνητές αξίες της παγκόσμιας δικτύωσης μέσω της τεχνολογίας, την τεχνητή νοημοσύνη και την άμεση επικοινωνία δια των social media, την συνεχή και αδιάλειπτη χρήση των «έξυπνων τηλεφώνων», που όσο περνά ο καιρός θα γίνονται ολοένα και εξυπνότερα.

Αυτός είναι ο σημερινός κόσμος. Τα θεμέλιά του, όμως, μπήκαν από πολύ παλιά και όλα για το αποκαλούμενο «καλό του κόσμου». Δεν χωρά κάποια άλλη συζήτηση σε όλα αυτά, πέρα από το να καταβληθεί κάθε προσπάθεια επαναφοράς αξιών και χρήσιμων ιδεών. Ο δε αυτοπροσδιορισμός να αφορά πρωτίστως την Παιδεία, την μάθηση και την έρευνα. Εξάλλου, η ζωή δεν ανακαλύπτεται μέσα από ψευδαισθήσεις και τεχνητά παραληρήματα. Δεν εξηγείται μέσα στο γενικευμένο ζωτικό ψεύδος που αναπλάθει και αναπαράγεται από τον αυτοματισμό.

Η ζωή δεν είναι διαδικτυακή επικοινωνία και ευκολία πρόσβασης στην πληροφορία, που εύκολα μετατρέπεται σε παραπληροφόρηση. Κάτι έχει γίνει λάθος, κάτι πήγε στραβά στην πορεία. Και το περιβόητο «καλό του κόσμου» δεν είναι να περνάν τα χρόνια μέσα από τεχνητές προσφορές και ευρηματικά καταναλωτικά αγαθά. Για τον απλό λόγο ότι αυτά αντικαθίστανται σε χρόνο ρεκόρ. Ενώ αν χαθούν οι αξίες, αλλά πάνω απ' όλα οι ιδέες, ο κόσμος γίνεται κενός.