Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Πολλές είναι πλέον οι δυνατότητες που προσφέρονται στον σημερινό άνθρωπο από πλευράς τεχνολογίας, με την διαφορά, όμως, ότι οι δυνατότητες αυτές δεν εξαντλούν τις πραγματικές ανάγκες του, που είναι βαθιά κρυμμένες και όχι απαραίτητα μόνο υλικές.

Θέλω να πω πως δεν αρκούν τα smartphones και η δια του Wi-Fi ελεύθερη διαδικτυακή ενημέρωση, καθώς ειδικά στην τελευταία περίπτωση δεν ξέρει κανείς τι πληροφορείται και από πού. Στον σύγχρονο τεχνικό κόσμο που σαν τέτοιος εξελίσσεται μεταπολεμικά, οι ευκαιρίες πληροφόρησης πολλαπλασιάζονται, ο δρόμος της μόρφωσης, όμως και της πλατιάς Παιδείας παραμένει μακρύς.

Δεν αρκούν οι παραπανίσιες πληροφορίες για τα παρασκήνια της κάθε είδησης, τουναντίον αυτά περιπλέκουν την ίδια την είδηση που ενίοτε χάνει σε αξία και ποιότητα. Ο προηγούμενος κόσμος μάθαινε από στόμα σε στόμα τα νέα. Βέβαια και αυτή η κατάσταση είχε τα προβλήματά της, μιας και ο καθένας μάθαινε πολύ λίγα. Σήμερα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, προσθέτοντας και τις γραπτές φήμες, εικασίες ή φαντασιώσεις που κυκλοφορούν ασύδοτα.  

Διορθώνεται η παραπληροφόρηση; Μπορεί κάποιος να ελέγχει την αξιοπιστία εκατομμυρίων ειδήσεων που διασπείρονται στο διαδίκτυο χωρίς την παραμικρή επαλήθευση; Όχι έλεγχος δεν υφίσταται, το πολύ πολύ κάποιου είδους φιλτράρισμα. Αυτό, όμως, δεν οδηγεί ούτε σε κάποιας μορφής πλατιά μόρφωση, πολύ περισσότερο Παιδείας. Αν μη τι άλλο, πριμοδοτεί την ημιμόρφωση και την πλάνη.

Ο άνθρωπος έχει ζωτικές ανάγκες και μάλιστα πολύ περισσότερες από τις παλαιότερες εποχές. Ξέρει ότι δεν του αρκεί η οικονομική ευμάρεια, ούτε καν το να κατέχει ένα πολυτελές σπίτι, αυτοκίνητο ή σκάφος. Του λείπουν άλλα πράγματα που ενίοτε τα νοσταλγεί, μέσα, όμως, από μία εικονική πραγματικότητα που τον αποπροσανατολίζει διαρκώς. Ανοίγει δηλαδή μετά από πολύ κόπο να διαβάσει ένα βιβλίο και αμέσως χτυπά ο χαρακτηριστικός ήχος ειδοποίησης στο κινητό ότι κάποιος ή κάποια ανέβασε κάτι σε ένα κοινωνικό δίκτυο. Αμέσως παρατά το βιβλίο και κοιτάζει τις εικόνες της καθημερινότητας του άλλου.

Αυτή η κίνηση προσδίδει προστιθέμενη αξία στην εικονική επικοινωνία και εξοβελίζει την διάθεση για μάθηση. Εξάλλου, επειδή οι σημερινές κοινωνίες βασίζονται στην εικόνα, σε σημείο που και να πεθαίνει κανείς αρκεί να καταγραφεί αυτό σε βίντεο και να αναρτηθεί και όχι να σπεύσει κάποιος να τον σώσει, προέχει να δούμε τι κάνει ο άλλος αυτή την στιγμή που δεν κάνουμε εμείς, ποια τα ενδιαφέροντα και οι προτιμήσεις του και να τα συγκρίνουμε με τα δικά μας. Το αν κάπου σκοτώνονται άνθρωποι περνά σε δεύτερη μοίρα, καθώς αυτό που προέχει είναι να ανεβεί το βίντεο της παρουσίας σε μια εκδήλωση της προηγούμενης μέρας, ακόμη και η live μετάδοση.

Αυτός είναι ο σημερινός εικονικός κόσμος και κανένας δεν θα πρέπει να ανησυχεί για την κατάληξή του, αφού λίγο πολύ οι κινήσεις είναι προκαθορισμένες και αυτοί που τον συντηρούν εκατομμύρια. Οι διαμαρτυρίες γίνονται διαδικτυακά, οι ύβρεις το ίδιο, ξοδεύεται χρόνος δηλαδή για την σκληρή κριτική στον άλλον επειδή δεν υπάρχει διάθεση να τον δεις από κοντά και να του τα ψάλλεις. Το ίδιο συμβαίνει και με τα εγκώμια και τις ευχές στις γιορτές και τα γενέθλια που περιορίζονται σε κάποια τυπικά μηνύματα και τίποτε περισσότερο, δείγμα και αυτά της εικονικής ψευδο-επικοινωνίας.

Αλλάζει άραγε, αυτός ο κόσμος; Μπορούν τα περίκλειστα φρούρια να καταληφθούν και να εξουδετερωθούν; Προφήτης δεν μπορεί να είναι κανείς. Μόνο υπολογισμούς μπορεί να κάνει και αυτούς με προσοχή. Για την δε εικονική πραγματικότητα γράφονται ήδη πολλά. Για να μην πω πως από πολύ παλαιότερα έχουν γραφεί από διορατικούς στοχαστές.

Απομένει η τελική ευθεία αυτού του κόσμου, το αν δηλαδή υπάρχουν τα κότσια για την ανατροπή του, αν δηλαδή οι άνθρωποι θελήσουν πραγματικά να τα αλλάξουν όλα.

Και ξέρετε, η μέρα εκείνη δεν θα είναι και τόσο εύκολη, καθώς από το διαδίκτυο θα καταβληθούν μεγάλες προσπάθειες για την αμαύρωση του εκάστοτε ξεσηκωμού.

Αυτή είναι η δύναμη της παραπληροφόρησης, που ο κόσμος θα πρέπει να υπερβεί εαυτόν για να την αποδυναμώσει. Πιθανόν με τα ίδια της τα όπλα. Και φυσικά όχι πίσω από την ασφάλεια του υπολογιστή.