Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Από πού να αρχίσει κανείς και πού να τελειώσει, με το οδοιπορικό του οικονομικού μαρτυρίου. Tα τελευταία χρόνια το σχετικό κόστος στέγασης στην Ελλάδα έχει εκτοξευτεί. Σύμφωνα με τη Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά που δεν ιδιοκατοικούν, πληρώνουν για στέγαση το μεγαλύτερο ποσοστό του εισοδήματός τους μεταξύ των χωρών της ΕΕ, περίπου 37%.

Αυτό για να μην τρέφουμε αυταπάτες ότι είμαστε φθηνή χώρα. Σε ένα επίπεδο διαβίωσης με βασικό μισθό που το 2023 φθάνει μόλις τα 770 ευρώ, οι δυνατότητες για μια αξιοπρεπή διαβίωση μειώνονται δραματικά, με δεδομένο ότι τα ενοίκια έχουν φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη, κυμαινόμενα από 300 έως 1.000 ευρώ και παραπάνω.

Τα χρήματα αυτά δεν φτάνουν για μια βασική επιβίωση και να τονίσω εδώ ότι η μερική και η περιστασιακή απασχόληση με μισθούς της τάξης των 300 μέχρι 500 ευρώ κάνουν θραύση και σχεδόν είναι ο κανόνας σε χιλιάδες νοικοκυριά που επιζούν από τα βοηθήματα και τις συντάξεις των υπέργηρων.

Εν ολίγοις, μια φοβερή παρακμή, που όμοιά της έχει να ζήσει η Ελλάδα την εποχή αμέσως μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Το πιο δραματικό στοιχείο είναι ότι ειδικά οι νέοι είναι αυτοί που αποτελούν τα περισσότερα θύματα, με αμέτρητους από αυτούς να δανείζονται ασυστόλως και να ενισχύονται οικονομικά από τους γονείς.

Βλέπουμε παρακάτω τα στοιχεία από τον Οργανισμό Έρευνας και Ανάλυσης «Διανέοσις» που αντανακλούν την όλη κατάσταση και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Σύμφωνα με αυτά, και συγκεκριμένα τα στοιχεία που αφορούν την στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα, περίπου 1 στα 3 νοικοκυριά που ζουν στις πόλεις πληρώνουν ακόμη πιο πολλά, περισσότερο από 40% του εισοδήματός τους για στέγαση -επίσης το πιο μεγάλο ποσοστό στην Ευρώπη. 3 στους 4 ενοικιαστές ηλικίας 18 έως 44 ετών δηλώνουν ότι το ενοίκιο που πληρώνουν τους προκαλεί άγχος. Και λίγο ακούγεται.

Είναι γνωστή η απελπισία που διακατέχει πολλούς ενοικιαστές. Το πρόβλημα εστιάζεται στην απώλεια σημαντικού μέρους του εισοδήματός τους για καταβολή υψηλών ενοικίων που συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές χώρες φαντάζουν απρόσιτα. Και η εισοδηματική πολιτική πού βρίσκεται;

Από το 2009 μέχρι το 2014 οι Έλληνες έχασαν περισσότερο από 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Την ίδια περίοδο, οι τουρίστες στις πόλεις και στα νησιά αυξάνονταν. Οι ιδιοκτήτες βρήκαν νέες επιλογές εκμετάλλευσης των ακινήτων τους, όπως οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, οι οποίες επηρέασαν με τη σειρά τους τις τιμές και τα ενοίκια.

Στο κοντινό παρελθόν επίσης, τα πράγματα είχαν περίπου ως εξής σε ότι αφορά την δανειακή οικονομική στήριξη:

Σύμφωνα με υπολογισμούς, που είχε κατά καιρούς δημοσιοποιήσει ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) συνολικά 700.000 νοικοκυριά υποστηρίχθηκαν οικονομικά στο να αποκτήσουν ή να νοικιάσουν σπίτι όσο καιρό αυτός λειτουργούσε: 100.000 αγόρασαν έτοιμη κατοικία με δάνειο, 362.000 έχτισαν σπίτι με δάνειο, 238.000 επισκεύασαν το σπίτι τους με δάνειο και 100.000 (ή πιθανόν περισσότεροι) κάθε χρόνο λάμβαναν επίδομα ενοικίου συνολικού ύψους 1.000 έως 1.200 ευρώ. Αντίστοιχα, περίπου 500 οικισμοί κοινωνικών κατοικιών στεγάζουν μέχρι σήμερα περίπου 50.000 νοικοκυριά.

Να μην ξεχαστούν βέβαια εδώ τα τεραστίων διαστάσεων τραπεζικά δάνεια που πήραν οι καταναλωτές την υποτιθέμενη «χρυσή δεκαετία» από το 1998 και μετά, με την οδυνηρή κατάληξη του τραπεζικού κραχ το 2008, τις τραγικές ασκούμενες πολιτικές τα αμέσως επόμενα χρόνια και τα θρυλικά πια μνημόνια. Ουσιαστικά η λεγόμενη χρυσή δεκαετία δεν ήταν παρά μια γιγαντιαίου μεγέθους φούσκα, με τα χρηματιστήρια - ασανσέρ και τις μετοχές της μειωμένης αποδοτικότητας έως του απόλυτου μηδέν.

Την εποχή εκείνη δανείζονταν οι πάντες, αγοράζοντας σπίτια και επενδύοντας σε ακίνητη περιουσία, εξού και το σημερινό κατάντημα με τις χιλιάδες των οφειλετών και τις αθρόες εκποιήσεις των περιουσιών ή τις υποθήκες που έκαναν φτερά.

Ποιος, όμως, ευθύνεται για την σημερινή κατάντια; Και σε τελική ανάλυση, τι περιμένει ο κόσμος από ένα ανύπαρκτο κράτος που υποσχόταν εύκολους οικονομικούς παραδείσους και τεχνητή ευημερία;

Το 2023 δεν υπάρχει καν στεγαστική πολιτική, ούτε βέβαια και κάποιου είδους μέριμνα για την βελτίωση του επιπέδου ζωής. Τουναντίον και πάλι κάποιες τάξεις συμπεριφέρονται λες και έχουν να κάνουν με πολίτες που έχουν καβάντζες, ορατές ή μη.

Δεν υπάρχει λογική ούτε στα ενοίκια ούτε στους μισθούς. Απλά ανακυκλώνεται μια επίπλαστη κερδοφορία που στο τέλος φορολογείται σκληρά από ένα κράτος τιμωρό. Το πλαστικό χρήμα, από την άλλη, κυριαρχεί παντού, τα χρωστούμενα πολλαπλασιάζονται και οι δανειολήπτες ασθμαίνουν.

Η Ελλάδα είναι μία πανάκριβη χώρα με φτωχούς πολίτες. Μια χώρα χωρίς στεγαστική πολιτική και ένα κράτος που επαφίεται στην ανοχή των πολιτών. Για το εγγύς μέλλον τα πράγματα δείχνουν ακόμη πιο ζοφερά. 

Περαιτέρω απώλεια εισοδήματος και γενικευμένη ασυδοσία, όπου στο τέλος ο ένας βγάζει το μάτι του άλλου γιατί πιστεύει ότι με κάποιον τρόπο για να τα βγάζει πέρα, κάπου έχει κρυφά και αδήλωτα έσοδα. Εν μέρει αληθές, όχι, όμως και ο κανόνας.