Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Συνεχίζεται από όλες τις πλευρές και με όλα τα διαθέσιμα μέσα το σαφάρι για την σύλληψη όσων χρηματίζονται και εκβιάζουν ποικιλοτρόπως και συνολικά η παραπομπή στο δικαστήριο όλων των υποθέσεων διαφθοράς που απασχολούν τα κράτη - μέλη της ΕΕ.

Παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά διαφθοράς στην Ευρώπη δεν μπορούν να συγκριθούν με άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως στις χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ, στην Αφρική, την Κίνα ή την Νότια Ασία, εντούτοις το πρόβλημα εξακολουθεί να παραμένει μεγάλο, με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία των χωρών αυτών.

Στην χώρα μας τα ποσοστά είναι στην πραγματικότητα πολύ μεγάλα και το καρκίνωμα της διαφθοράς είναι περίπου διαχρονικό, χωρίς πολλές δυνατότητες αποτελεσματικής αντιμετώπισής του. 

Η διαφθορά εξακολουθεί να αποτελεί βασική πηγή ανησυχίας για τους πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ, με τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου να δείχνουν ότι, το 2022, σχεδόν επτά στους δέκα Ευρωπαίους (68%) πίστευαν ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη στη χώρα τους και μόνο το 31% ήταν της γνώμης ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησής τους για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αποτελεσματικές.

Η διαφθορά είναι από τη φύση της δύσκολο να αποτιμηθεί ποσοτικά, αλλά ακόμη και συντηρητικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι κοστίζει στην οικονομία της ΕΕ τουλάχιστον 120 δισ. ευρώ ετησίως. Οι αρνητικές επιπτώσεις της διαφθοράς γίνονται αισθητές σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς αποδυναμώνονται οι προσπάθειες για την επίτευξη τόσο της χρηστής διακυβέρνησης και ευημερίας, όσο και των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.

Στην ΕΕ, στο επίκεντρο της διαφοράς βρίσκονται οι εθνικοί δημόσιοι θεσμοί, όπου το 74% των ερωτηθέντων πιστεύει όλο και περισσότερο ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη, ακολουθούμενη από τα πολιτικά κόμματα (58%) και τους τοπικούς, περιφερειακούς και εθνικούς πολιτικούς (55%).

Απαισιοδοξία

Ταυτόχρονα, οι Ευρωπαίοι είναι απαισιόδοξοι όσον αφορά τις ενέργειες που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της διαφθοράς ως εγκλήματος. Μόνο μια μειοψηφία πιστεύει ότι τα μέτρα κατά της διαφθοράς εφαρμόζονται αμερόληπτα και χωρίς υστεροβουλία (37%), ότι υπάρχουν αρκετές επιτυχείς διώξεις που αποτρέπουν τους ανθρώπους από διεφθαρμένες πρακτικές (34%), ότι οι προσπάθειες της εθνικής τους κυβέρνησης για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι αποτελεσματικές (31%) ή ότι υπάρχει επαρκής διαφάνεια και εποπτεία της χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων στη χώρα τους (31%).

Σύγκριση Ελλάδας με ΕΕ

Στην Ελλάδα η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών θεωρεί την διαφθορά ως πολύ διαδεδομένο πρόβλημα (98%) και μόλις το 1% το θεωρεί σπάνιο και 1% απαντά πως δεν γνωρίζει. Αντίστοιχα στην ΕΕ τα συνολικά  ποσοστά ανέρχονται στο 68%, και 4%. Στην Ελλάδα το 51% των ερωτηθέντων θεωρούν ότι η διαφθορά έχει αυξηθεί και 41% ότι έχει παραμείνει η ίδια. Τα πολιτικά κόμματα θεωρούνται διεφθαρμένα, όπως και οι πολιτικοί από το 65% των ερωτηθέντων. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι το 91% των ερωτηθέντων στην Ελλάδα θεωρεί διεφθαρμένο το Εθνικό Σύστημα Υγείας, ενώ συνολικά στην ΕΕ μόλις το 29%.

Μεγάλες είναι επίσης, οι διαφορές για την διαφθορά στην αστυνομία και τα τελωνεία, καθώς 52% των ερωτηθέντων υποστηρίζουν την άποψη αυτή, ενώ στην ΕΕ το αντίστοιχο ποσοστό είναι 28%. Μεγάλη είναι, τέλος, η διαφορά για την εκτίμηση διαφθοράς στις φορολογικές αρχές, καθώς σε 67% ανέρχεται το ποσοστό στην χώρα μας και 22% στην ΕΕ.

Η διαφθορά λοιπόν, εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρότατο πρόβλημα στην ΕΕ και ειδικά στις κοινωνίες εκείνες όπου δεν υπάρχει ούτε κάποιο σοβαρό σύστημα επιτήρησης ούτε η διάθεση από τις κυβερνήσεις να την πατάξουν. Η χώρα μας εξακολουθεί δυστυχώς, να βρίσκεται στην κορυφή των αρνητικών δεικτών.

Να σημειωθεί πάντως, ότι η Κομισιόν πρότεινε πριν λίγες ημέρες μια νέα οδηγία για την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Πρόκειται συγκεκριμένα για μέτρα που αφορούν την πρόληψη της διαφθοράς και οικοδόμηση νοοτροπίας ακεραιότητας, μία νομική πράξη για όλα τα αδικήματα διαφθοράς και για όλες τις κυρώσεις, καθώς και την αποτελεσματικότητα των ερευνών και της δίωξης της διαφθοράς.

Ανάμεσα σε όλες τις παραμέτρους της οδηγίας εντάσσονται η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη διαφθορά, η εναρμόνιση των ορισμών των ποινικών αδικημάτων που διώκονται ως διαφθορά, ώστε να καλύπτουν όχι μόνο τη δωροδοκία αλλά και την υπεξαίρεση, την αθέμιτη χρήση επιρροής, την κατάχρηση εξουσίας, καθώς και την παρεμπόδιση της δικαιοσύνης και τον παράνομο πλουτισμό που σχετίζεται με αδικήματα διαφθοράς, τα ερευνητικά εργαλεία, και η άρση των προνομίων και της ασυλίας κατά τις έρευνες για διαφθορά μέσω αποτελεσματικής και διαφανούς διαδικασίας που θα καθορίζεται εκ των προτέρων από τον νόμο, και εγκαίρως.

Τέλος, η θέσπιση ελάχιστων κανόνων σχετικά με την προθεσμία παραγραφής, ώστε να εξασφαλίζεται επαρκής χρόνος για την παραπομπή των αδικημάτων διαφθοράς στη δικαιοσύνη.