Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Συμβαίνουν ενίοτε γεγονότα που σε συγκλονίζουν και άλλοτε σου δημιουργούν πραγματική αναστάτωση γιατί δεν τα περιμένεις, παρά το γεγονός ότι πάντα σε θεωρητικό επίπεδο πιστεύεις πως υπάρχει αρχή και τέλος. Ιστορικά δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις ποιητών, λογοτεχνών, φιλοσόφων, στοχαστών και άλλων δυνητικά σκεπτόμενων ανθρώπων που έφυγαν από ετούτη τη ζωή σκορπίζοντας θλίψη στον πνευματικό κόσμο, προσωπικότητες αναντικατάστατες σε βάθος χρόνου, που σημάδεψαν τα νεανικά σου χρόνια και διαμόρφωσαν την προσωπική σου κοσμοαντίληψη.

Πολλές είναι οι φορές που αναζητά κανείς στα βιβλία και τις σημειώσεις ρητά ανακούφισης και συναισθηματικής έγερσης, που προσπαθεί να επαναφέρει παλαιότερα συμβάντα που είχαν τις ρίζες τους σε αυτό ακριβώς το πανδαιμόνιο σκέψης και οργιαστικού στοχασμού, όμως τις περισσότερες φορές η λάμψη των ρητών αυτών είναι αχνή και όπως έρχεται ξαφνικά, με τον ίδιο τρόπο φεύγει προς το άγνωστο.

Η αναζήτηση και διερεύνηση των διόδων αυτών, όχι στο χθες αλλά μέσω του παρόντος σε έναν άλλο κόσμο, ενίοτε εμπερικλείει σοβαρούς κινδύνους, αφού οι εμπειρίες βιώθηκαν και δεν μπορούν να επαναληφθούν μέσα από το απατηλό παιχνίδι της ανάμνησης. Μένουν μονάχα οι στείρες εντυπώσεις και οι χαμένες στιγμές επειδή ο χρόνος ήταν ακόμη πολύς, επειδή δεν υπήρχε η αγωνία για το πού θα πορευθεί αυτός ο κόσμος μέσα από τα επαναστατικά πλάνα για εκείνο το παρόν που τάχα θα επέφεραν ένα λαμπρό από πλευράς ελευθεριότητας μέλλον.

Και να που τώρα κάθεται κανείς στην καρέκλα του αναπαυτικά και δεν γνωρίζει προς τα πού και σε ποιους να απευθυνθεί, από την στιγμή που οι αποδέκτες των μηνυμάτων δεν υπάρχουν, και μιλώ για την αλληλεγγύη, την ελπίδα για το διαφορετικό και την εμπράγματη θέληση για αυτό.

Ορισμένοι άνθρωποι συνέδεσαν και συνέθεσαν το παρελθόν και το παρόν του καθενός με διάφορους τρόπους, λειτούργησαν ως ιχνηλάτες της πραγματικότητας, ως οραματιστές και εμψυχωτές απέναντι στην βιωματική μιζέρια εκείνου του κόσμου, μια μιζέρια που συνεχίζεται αναφανδόν σήμερα και με περισσότερα αποκαλυπτικά στοιχεία.

Ναι, η μιζέρια υπάρχει, οι άνθρωποι αυτοί, όμως, χάθηκαν. Η παρακαταθήκη είναι βέβαια μεγάλη του καθενός και της καθεμιάς ξεχωριστά, η παρουσία τους, όμως και η εκάστοτε παρέμβαση στα τεκταινόμενα απουσιάζει και αποτελεί δυσαναπλήρωτο κενό.

Όχι όμως, δεν είναι έτσι η ζωή, να περνούν κάποιοι και να φεύγουν και στο τέλος να ξεχνιούνται. Δεν αποτελεί άλλοθι για τον καθένα και την καθεμιά ότι έτσι γίνεται και κάποτε πεθαίνουμε. Σε τελική ανάλυση, ο θάνατος δεν σημαίνει τίποτε όσο το έργο κάποιων παραμένει ζωντανό μέσα από την υπενθύμιση σε αυτό, από το γεγονός ότι μια μεγάλη μερίδα του κόσμου δεν θαυμάζει μόνο και αναπολεί, αλλά προσπαθεί να διατηρήσει ζωντανό το έργο φιλοσόφων, στοχαστών, ποιητών ή λογοτεχνών.

Η επικαιροποίηση λοιπόν, των μεγάλων έργων, των τραγωδιών και των φιλοσοφικών ρήσεων, δεν λειτουργεί ως αναπόληση, αλλά ως ηθικό δίδαγμα για την οξύνοια του πνεύματος, για την επισκεψιμότητα στο λαβύρινθο της σκέψης, για το βαθύ σκάψιμο του νου και της ψυχής, με στόχο την ανάδυση κρυμμένων μυστικών που επιβάλλεται από ένα σημείο και μετά να μην μείνουν επτασφράγιστα.

Ορισμένοι άνθρωποι λειτουργούν ως φάροι της ύπαρξης, όσο και αν αυτό φαντάζει πομπώδες. Οι άνθρωποι αυτοί δεν φεύγουν ποτέ από την σκέψη, απλά δεν είναι παρόντες στα τωρινά συμβάντα. Το έργο τους, όμως, βοηθά τον ερευνητή να μεταλαμπαδεύσει στον κόσμο τις ευκαιρίες συνταύτισης εις το διηνεκές και αν μη τι άλλο, να προβλεφθεί και να συναρμοστεί η πιθανή τους τωρινή παρέμβαση.

Τι θα έλεγε δηλαδή ο Ρεμπώ για το «εγώ» σήμερα; Τι θα πρέσβευε ο Σοπενχάουερ για την ματαιότητα του έρωτα που αφηγήθηκε και περιέγραψε σε λίγες μόνο γραμμές; Ποιος θα ήταν ο ανθός της επανάστασης τις μέρες που διανύουμε κατά τον Προυντόν, την Έμμα Γκόλτμαν και τον Μαξ Στίρνερ και ποιες θα ήταν ακόμη οι ευκαιρίες αναζήτησης της τελειότητας ή του ακαθόριστου της μεταφυσικής κατά τον Κάντ ή τον Κίργκενγκωρ ή ποια θα ήταν η ιδανική Πολιτεία κατά την Χάνα Άρεντ;

Ορισμένοι άνθρωποι λειτουργούν ως κομβικά σημεία ενάντια στην στασιμότητα και την ανομβρία σκέψης.

Το γεγονός ότι έφυγαν, δεν σημαίνει ότι η σκέψη τους δεν είναι επίκαιρη. Απλά μερικές φορές αισθάνεται κανείς σα να βλέπει τη ζωή μέσα από φυσητό γυαλί.

Οι παραμορφώσεις της καθημερινότητας αναζητούν την γαλήνη και την ομορφιά. Ακριβώς τότε γίνεται αισθητή η απώλεια της παρουσίας των μεγάλων πνευμάτων.

Για λίγο, όμως, γιατί αμέσως μετά μιλά το έργο τους, που είναι πάντα επίκαιρο. Οι απώλειες φωτισμένων ανθρώπων δεν θα πάψουν ποτέ, το ίδιο, όμως και η φωτεινή απήχηση του έργου τους.