Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Ζούμε εποχές όπου η επιστήμη αμφισβητείται από πολλές πλευρές, εποχές, όμως, που παράλληλα έχει κάνει μεγάλα βήματα προς την κατεύθυνση της έρευνας και της καινοτομίας. Αποκορύφωμα σε αυτό ήταν τα πολύ γρήγορα αντανακλαστικά στην πανδημία του κορωνοϊού, με την προσφορά εμβολίων που πραγματικά έσωσαν χιλιάδες ζωές, κάτι φυσικά που δεν αποδέχονται οι κάθε λογής πολέμιοι της επιστημονικής έρευνας με το καθιερωμένο πια και μάλλον γραφικό όσο και αβάσιμο επιχείρημα, πως όλα γίνονται για να αυξήσουν τα κέρδη τους οι φαρμακοβιομηχανίες ή το εξωφρενικό αποκύημα της φαντασίας, πως στόχος τάχα είναι να λιγοστέψει ο κόσμος, επιχείρημα που μάλλον απευθύνεται σε μικρά παιδιά. 

Ακριβώς αυτά τα παιδιά είναι που πρέπει να ξέρουν από νωρίς, ήδη από το σχολείο, όχι να εμπιστεύονται τυφλά την επιστήμη και την έρευνα, αλλά να διδάσκονται από αυτήν, να την παρακολουθούν, να μαθαίνουν για τις νέες εξελίξεις και ανακαλύψεις, ώστε αργότερα σε μεγαλύτερη ηλικία να αποκτήσουν την δέουσα κριτική σκέψη επί εφικτών, όμως, πραγμάτων.

Η έρευνα και η επιστήμη σε γενικές γραμμές εκτός κάποιων εξαιρέσεων πρόσφεραν και εξακολουθούν να προσφέρουν στην Υγεία αλλά και σε άλλους τομείς. Σημαντικό σε αυτό είναι η έρευνα να γίνεται με προφανής στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Στην κατεύθυνση αυτή, η Κομισιόν προκήρυξε μια νέα πρόσκληση υποβολής προτάσεων ύψους 15,4 εκατ. ευρώ για τις εκδηλώσεις «Ευρωπαϊκή Νύχτα των Ερευνητών» και «Ερευνητές στα Σχολεία» του 2024 και του 2025.

Οι δύο σημαντικές αυτές πρωτοβουλίες που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «MSCA και Πολίτες» των Δράσεων Marie Skodowska-Curie (MSCA) αναδεικνύουν την ποικιλομορφία της ευρωπαϊκής έρευνας και καινοτομίας και τον αντίκτυπο που έχουν στην καθημερινή ζωή των πολιτών μέσω ψυχαγωγικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, όπως επιστημονικών εκθέσεων, επισκέψεων σε εργαστήρια, συναντήσεων με ερευνητές και ερευνήτριες, παιχνιδιών και διαγωνισμών.

Αιτήσεις γίνονται δεκτές ως τις 25 Οκτωβρίου 2023, ενώ αναμένεται να χρηματοδοτηθούν περίπου 50 έργα που θα υλοποιήσουν τις εν λόγω δραστηριότητες στην ΕΕ και σε χώρες συνδεδεμένες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη».

Η Ευρωπαϊκή Νύχτα των Ερευνητών και οι Ερευνητές στα Σχολεία ενισχύουν τους δεσμούς μεταξύ επιστήμης και εκπαίδευσης και αυξάνουν το ενδιαφέρον, ιδίως των νέων, για σταδιοδρομίες στην έρευνα, ξυπνάν το ενδιαφέρον των παιδιών, των νέων, των πολιτών και ιδίως των κοριτσιών και των γυναικών για την ερευνητική σταδιοδρομία και για τομείς, όπως οι θετικές επιστήμες, η τεχνολογία, η μηχανική και τα μαθηματικά.

Καθιστούν την επιστήμη και την έρευνα προσβάσιμες στους πάντες. 

Η Ευρωπαϊκή Νύχτα των Ερευνητών είναι η μεγαλύτερη εκδήλωση διάδοσης και προβολής της επιστήμης στην ΕΕ και στις χώρες που είναι συνδεδεμένες με το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» και προσελκύει πάνω από 1,5 εκατ. επισκέπτες κάθε χρόνο. Η εκδήλωση πραγματοποιείται κάθε χρόνο την τελευταία Παρασκευή του Σεπτεμβρίου.

Το πρόγραμμα «Ερευνητές στα Σχολεία» στηρίζει δραστηριότητες και την άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ των ερευνητών και χιλιάδων μαθητών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, ιδίως για σημαντικά θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, η βιώσιμη ανάπτυξη και ο υγιεινός τρόπος ζωής.

Όπως βλέπουμε λοιπόν, από το σχολείο μπορεί να ξεκινήσει το ενδιαφέρον για τις θετικές επιστήμες, το περιβάλλον και την υγεία, με κατάλληλους τρόπους και μεθόδους προσέγγισης. Αυτό το ενδιαφέρον σε πολλούς από αυτούς τους μαθητές θα μπορέσει να είναι γονιμοποιό μετά από κάποιο χρονικό διάστημα και να τους διευκολύνει να προχωρήσουν και να επιλέξουν την επιστημονική κατεύθυνση που τους ενδιαφέρει.

Η έρευνα και η επιστήμη μπορούν να δώσουν και να προσφέρουν ακόμη πολλά. Το θέμα είναι να απομονώνει κανείς όλους εκείνους τους «φωτεινούς παντογνώστες» που τα ξέρουν όλα και παρασκήνια και επίσημες τάχα αποφάσεις που τις διανέμουν στο διαδίκτυο αφειδώς, με μόνο στόχο την κατατρομοκράτηση του κόσμου.

Ασφαλώς στην επιστήμη και την έρευνα δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα, για τον απλούστατο λόγο ότι ο κόσμος που ζούμε δεν είναι αγγελικός. Όμως, από το να αμφισβητεί κανείς τα πάντα μέχρι το να σκέπτεται κριτικά, υπάρχει μεγάλη απόσταση.

Κάποτε η επιστήμη ρίχνονταν στην πυρά από επίσημες θρησκείες και οι ερευνητές αφορίζονταν. Δεν θα πρέπει να επιστρέψουμε σε εκείνες τις εποχές με μόνο επιχείρημα ότι όλα γίνονται εναντίον μας. Φυσικά δεν γίνονται και υπέρ μας. Κάπου, όμως, υπάρχει μέση οδός.