Του Φίλιππου Ζάχαρη (zachfil64@gmail.com)

Ορισμένοι άνθρωποι με την απουσία τους δημιουργούν ένα δυσαναπλήρωτο κενό γιατί αφενός ο λόγος τους απουσιάζει και αφετέρου η παρουσία τους που δημιουργούσε ελπίδες σε άλλους ανθρώπους ήταν κάτι παραπάνω από καταλυτική, σε εποχές όπου και ο παραμικρός λόγος σήμαινε δύναμη και εμπιστοσύνη. Ο λόγος αυτός δεν υπάρχει πια. Αυτό που βλέπει κανείς είναι λογύδρια και λεκτικές οπτασίες που κακοποιούν την σκέψη, όση απ' αυτή έχει απομείνει στον κόσμο.

Η κακοποίηση της σκέψης πηγαίνει αντάμα με την αποσάθρωση του λόγου, την εννοιολογική απουσία από την χρήση ακατάλληλων λέξεων και φράσεων, καθώς και με την απόλυτη εκφραστική ασυνδετότητα, γεγονός που απομακρύνει τους συνομιλητές από την όλη επικοινωνιακή διαδικασία.

Θα έλεγε κανείς πως ζούμε σε εποχές όπου το να περιγράψει κανείς με μια πρόταση αυτό που αισθάνεται και πιστεύει δεν περνά καν από την κριτική σκέψη, παρά έτσι απλά εκφράζεται κάτι μόνο και μόνο για να εκφραστεί. Κάποιοι το αποκαλούν αυτό ως ελευθερία του εκφράζεσθαι ή αληθοφανή ομολογία των συναισθημάτων. Όμως, αυτό στην πραγματικότητα δεν σχετίζεται ούτε καν με δεύτερη σκέψη, ώστε να θεωρηθεί ότι υφίσταται κάποιου τύπου σκεπτική εποπτεία.

Οι άνθρωποι για τους οποίους αναφέρομαι και που δεν υπάρχουν πια, τοποθετούσαν τα πράγματα στην σωστή τους βάση έχοντας προηγουμένως υποβάλλει τον εαυτό τους σε σοβαρή δοκιμασία αναφορικά με το πώς και με ποιο τρόπο πρέπει να επικοινωνήσουν με τον κόσμο.

Αυτό που απουσιάζει σήμερα, δεν είναι επίτευξη μιας σοβαρής επικοινωνίας παρά ο συνδετικός κρίκος της σκέψης με την έκφραση. Λείπει επίσης, η μεγάλη σκέψη, ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αποκαλύπτουν τον εσωτερικό τους κόσμο και μοιράζονται τις σκέψεις τους με τους άλλους. Και λείπουν η μεγάλη σκέψη, τα εκρηκτικά συναισθήματα, και η μεγάλη τέχνη γιατί ο κόσμος μίκρυνε σε σημασία και η νοηματοδότηση δεν επιζητείται πια από κανέναν.

Ίσως βρισκόμαστε σε ένα ενδιάμεσο στάδιο, ίσως οι κοινωνίες περνούν σε άλλο επίπεδο, ίσως μέσα από την υφιστάμενη ασημαντότητα ξεπηδήσει και πάλι κάποτε η ανάγκη για μεγάλη σκέψη, για ποιητική αναπαράσταση του κόσμου, για την εννοιολογική ανάπλαση και χρήση, για έναν κόσμο όπου η αυτοματοποίηση της επικοινωνιακής διαδικασίας με τσιτάτα και σλόγκαν δεν θα έχουν πια θέση.

Ο κόσμος αυτός δεν είναι ανέφικτος. Τουναντίον η σημερινή πορεία των κοινωνιών δεν μπορεί να συνεχιστεί για πολύ με αυτό τον τρόπο. Δεν ξέρω αν ξεπηδήσουν και πάλι νέα μεγάλα μυαλά. Δεν γνωρίζω καν το πότε και το πώς. Αυτό που εντοπίζω είναι μια διάχυτη ανάγκη των ανθρώπων να επιστρέψουν σε παλαιότερες αξίες, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι θα επαναληφθεί η αυστηροποίηση του τρόπου ζωής. Αυτό που μπορώ να πω είναι πως οι πρόοδοι που έχουν συντελεστεί είναι δυνατόν να διατηρηθούν παράλληλα με την αναζήτηση της μεγάλης σκέψης.

Η ανάγκη για μεγάλα πράγματα έχει εκφραστεί από ένα σημαντικό μέρος των ανθρώπων, με δεδομένη την απουσία σημαντικών επικοινωνιακών επιτευγμάτων. Θέλουν δηλαδή οι άνθρωποι να επικοινωνήσουν και όλα αυτά που καταναλώνουν καθημερινά τους έχουν κουράσει.

Απόντες βέβαια, στην όλη διαδικασία είναι όλοι εκείνοι που σαγήνευαν τα πλήθη και δεν εννοώ με αυτό τους πολιτικούς, παρά τους ποιητές, τους φιλοσόφους και τους στοχαστές.

Πάραυτα, μπορούν οι άνθρωποι να κάνουν το μεγάλο βήμα, να τροποποιήσουν έστω τους κανόνες ζωής, να αναζητήσουν τις χαμένες αξίες, να νοηματοδοτήσουν και πάλι τη ζωή. Εξάλλου, όλος ο αγώνας συνίσταται στον σεβασμό της ηλικίας, στην αναζήτηση των πραγμάτων αυτών που δεν μας καθιστούν απόκληρους αυτής της ζωής, πιόνια ενός συστήματος που αποφασίζει πότε θα είμαστε ενεργοί ή παθητικοί. Οι μεγάλοι στοχαστές είχαν ακριβώς αυτό, δεν ξεχώριζαν ηλικίες και τρόπο ζωής, δεν αποδέχονταν την απομόνωση από ένα σύστημα που ήξερε και ξέρει πότε να βάζει στην γωνιά το δημιουργικό πνεύμα.

Χρειάζεται πίστη και αποφασιστικότητα και εμπιστοσύνη στο γεγονός ότι όσο ο άνθρωπος αναπνέει, θα προσπαθεί για το διαφορετικό. Αυτό δίδαξαν οι μεγάλοι ποιητές και λογοτέχνες. Αυτό διερεύνησαν οι φιλόσοφοι του Όντος και της κοινωνιολογικής προσέγγισης των πραγμάτων.

Όλοι αυτοί απουσιάζουν και λείπουν. Υπάρχει, όμως, το σήμερα και το αύριο των ανθρώπων και των κοινωνιών. Και κατ' αυτή την έννοια, η ελπίδα για την μεγάλη σκέψη, χωρίς να γνωρίζουμε το πώς αλλά το ότι μπορεί να ξαναγεννηθεί με άλλους τρόπους.

Γιατί η ζωή είναι ανεξάντλητη και μπορεί να βιωθεί από πολλές πλευρές, την ίδια στιγμή που υπάρχουν ακόμη μυστικά περάσματα.